- پیش گفتار 4
- ربا در لغت و اصطلاح شرع و اقتصاد 8
- بخش اول: مسائل اساسی و پیش نیازها 8
- اشاره 8
- اشاره 9
- تاریخ جایز شمردن رباخواری 9
- الف) رباخواری در ملّت های باستان 10
- 3 _ آشوریان 10
- 4 _ هند 10
- 2 _ بابل 10
- 1 _ سومریان 10
- 5 _ مصر باستان 11
- 6 _ یونان و روم 11
- اشاره 13
- 1 _ یهودیّت 13
- ب) رباخواری در اروپای قرون وسطا و رنسانس 13
- 2 _ رویکرد کلیسا در اروپای قرون وسطا 15
- 3 _ اقتصاد پس از رنسانس تا عصر جدید 17
- اشاره 19
- تاریخ تحریم رباخواری 19
- 1. یونان 19
- اشاره 19
- الف) ملّت های باستان 19
- 2. روم 20
- 3. عربستان 20
- ب) ادیان آسمانی 21
- اشاره 21
- 1. آیین یهودیّت 21
- 2. آیین مسیحیّت 22
- 3. آیین اسلام 23
- اشاره 26
- الف) آثار فردی 26
- پی آمدهای زیان بار ربا 26
- اشاره 26
- 1. کینه جویی 32
- 2. ترس و دلهره همیشگی 33
- 3. بخل ورزیدن 34
- اشاره 36
- ب) آثار زیان بار اجتماعی 36
- 1. ایجاد فاصله طبقاتی 36
- 2. رواج بی کاری 38
- 3. تورّم 40
- 4. نابودی جامعه از جهت فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی 40
- 5. استعمار کشورهای وام گیرنده از سوی کشورهای وام دهنده 46
- اشاره 50
- مصادیق ربا 50
- 1. ربا در جامعه بین المللی 50
- 2. ربا در بانک ها و دولت ها 51
- 3. ربا در داد و ستدهای مردمی 56
- بخش دوم: تحریم ربا در اسلام 58
- اشاره 58
- اشاره 59
- آثار تدریجی بودن تحریم ربا 59
- 2 _ آوردن حکایت عبرت آموز رباخواری یهود 60
- 1 _ ناپسند شمردن رباخواری 60
- پی آمدهای نظریه تدریج 61
- 3 _ تحریم ربای فاحش 61
- 4 _ تحریم قاطع و فراگیر ربا 61
- پی آمد نظریّه تدریج از نظر کاربردی 63
- 1. مرحله اول به صورت پند و اندرز 64
- تحریم ربا در قرآن 64
- اشاره 64
- 2. مرحله دوم به شکل عبرت آموزی از یهود 65
- 3. مرحله سوم به صورت نهی جزیی در بعضی موارد یا نهی آشکار ابتدایی 65
- 4. مرحله چهارم به صورت تحریم مطلق ربا 66
- چند نکته تفسیری در آیات ربا 67
- ربا در روایات 73
- اجماع بر تحریم ربا 78
- تحریم ربا از دیدگاه عقل 78
- اشاره 80
- اشاره 80
- الف _ ربای معاملی 80
- گونه های ربا 80
- شرایط ربای معاملی 83
- معیار کیل و وزن دار بودن چیست؟ 84
- اشاره 87
- ب _ ربای قرض 87
- فراگیر بودن ربای معاملی 87
- موضوع ربای قرض 87
- د _ ربای تولیدی 88
- ج _ ربای مصرفی 88
- ه _ ربای جلی و ربای خفی 89
- و _ ربای جاهلی و غیر جاهلی 90
- دیدگاه فقیهان اهل سنت در زمینه تحریم اقسام ربا 91
- دیدگاه فقیهان شیعه درباره تحریم اقسام ربا 93
- تعریف پول 96
- اشاره 96
- داد و ستدهای ربوی پولی 96
- اشاره 96
- تاریخ و انواع پول 96
- بخش سوم: تاریخ و انواع پول 96
- اشاره 96
- 1 _ پول کالایی 96
- 2 _ پول فلزی 97
- 3 _ پول کاغذی 98
- 5 _ شبه پول 102
- 4 _ پول تحریری 102
- پول پایه در صدر اسلام 103
- اشاره 103
- ارزش ذاتی یا اعتباری بودن پول در صدر اسلام 104
- قیمی یا مثلی بودن پول 106
- بخش چهارم: حیله های شرعی گریز از ربا 111
- اشاره 111
- مخالفان حیله های شرعی فرار از ربا 112
- موافقان حیله های شرعی فرار از ربا 117
- داد و ستدهای جای گزین ربا 119
- اشاره 119
- 1 _ مضاربه 119
- 2 _ شراکت 122
- 3 _ فروش قسطی 123
- 4 _ داد و ستدهای سَلَف (پیش فروش) 124
- 5 _ مزارعه 125
- 7 _ جعاله 126
- 6 _ مساقات 126
- شبهه ها درباره حرمت ربا 127
- اشاره 127
- 1. اختصاص حرمت ربا به ربای جاهلی 129
- 2 _ اختصاص تحریم ربا به ربای مصرفی 134
- 3 _ حلال بودن ربا تا میزان جبران تورّم 142
- 4 _ فرق میان بهره و ربا 146
- اشاره 148
- 1 _ ربای میان زن و شوهر 148
- 5 _ استثناهای ربا 148
- 2 _ پدر و فرزند 149
- 3 _ مالک و عبد 150
- 4 _ مسلمان و کافر 150
- بخش پنجم: کیفر رباخوار 151
- 1 _ فاسق بودن رباخوار 151
- اشاره 151
- اشاره 151
- کیفر دنیایی رباخوار 151
- 2 _ اثبات کفر برای رباخوار 152
- 3 _ در آتش سوختن رباخوار و سوزاندن سرمایه او 152
- 2 _ وقوع زلزله و خورشیدگرفتگی 153
- اشاره 153
- کیفر عمومی رباخوار در دنیا 153
- 1 _ هلاکت جامعه 153
- کیفر رباخوار در آخرت 153
- الف _ کیفر در برزخ 153
- 2 _ ربا نابود کننده عمل انسان است. 154
- ب _ مجازات در قیامت 154
- 1 _ رباخوار از اصحاب آتش است. 154
- 3 _ انگشت نما بودن در روز قیامت 154
- مجازات ربا و حیله های ربوی در قانون مجازات های اسلامی 155
- اشاره 157
- بخش ششم: بانک و تسهیلات بانکی 157
- بانک 157
- تعریف بانک 157
- اشاره 157
- تاریخ بانک داری 158
- بانک داری در ایران 159
- برخورد اندیشمندان دینی با مسأله بانک داری 161
- اقسام بهره های بانکی (ربوی و غیر ربوی) 164
- اشاره 167
- چگونگی مشارکت مردم در بانک ها(ی جمهوری اسلامی ایران) 167
- 1 _ حساب جاری (قرض الحسنه) 168
- 3 _ سپرده های سرمایه گذاری مدّت دار 169
- 2 _ حساب پس انداز (قرض الحسنه) 169
- ویژگی های قراردادهای مشارکتی 171
- الف) قراردادهای مشارکتی 171
- انواع تسهیلات اعطایی بانک ها به مردم 171
- اشاره 171
- اشاره 171
- اشاره 172
- محدودیت های قراردادهای مشارکتی 172
- ب) قراردادها با بازدهی ثابت 172
- ج) قراردادهای با بازدهی متغیّر 174
- ویژگی های قراردادهای با بازدهی ثابت 174
- اشاره 174
- ویژگی های قراردادهای با بازدهی متغیّر 175
- د) قرض الحسنه 176
- عملکرد بانک ها در جمهوری اسلامی ایران 176
- راه کارهای مناسب برای بانک داری بدون ربا 181
- بخش هفتم: همراه با برنامه سازان 186
- نقش رسانه در توجه دادن مسئولان و مردم به اهمیّت پدیده ربا 186
- اشاره 186
- نقد و بررسی عملکرد رسانه در زمینه پدیده رباخواری 187
- پیشنهادهای برنامه ای در سطح کلان 188
- پیشنهادهای برنامه ای 190
- پرسش های مردمی 191
- پرسش های کارشناسی 191
- سخن پایانی 194
- کتاب نامه 195
1 _ پیوند حقیقی کار و سرمایه: در این قراردادها، عوامل اصلی تولید (کار و سرمایه) در حقیقت دست به دست هم داده و فرایند تولید را پیش می برند؛ یعنی تمام پی آمدهای مطلوب و نامطلوب آن را با هم بر عهده می گیرند.
2 _ نیاز به کنترل و نظارت دایمی: بانک به دلیل شریک بودن در سود و زیان، ناچار است که بر عملکرد و فرایند کار نظارت دایمی داشته باشد.
محدودیت های قراردادهای مشارکتی
1 _ با توجّه به ویژگی های گفته شده، این قراردادها تنها در بخش های اقتصادی کاربرد دارد، ولی برای هزینه های مصرفی مانند ازدواج، تحصیل و هزینه های مقطعی و کوتاه مدت کاربردی ندارد. هم چنین هنگامی که نیازمندی مؤسّسه خواستار وام، کم باشد، شرکت سودی نمی برد و این قراردادها کاربردی در این بخش ها ندارند.
ب) قراردادها با بازدهی ثابت
اشاره
ب) قراردادها با بازدهی ثابت
در این قراردادها نیز بانک، کل یا بخشی از سرمایه مورد نیاز یک فعالیّت اقتصادی را فراهم می کند. با این تفاوت که پس از بستن قرارداد و پیش از انجام فعالیّت یادشده، سود بانک معلوم و معیّن است و دگرگونی های آتی اقتصادی و تحول های احتمالی وضعیّت ما لیِ فعالیّت های مورد نظر، از جهت سود و زیان، به سود و خواسته های بانک از آن بنگاه، ارتباطی ندارد. از این قراردادها می توان برای فراهم آوردن نیازهای مالی افراد و خانوارها نیز بهره گرفت. این قراردادها عبارت اند از:
1 _ فروش اقساطی: در این روش، بانک به درخواست متقاضی، جنس های مورد نیاز افراد و مؤسسه های اقتصادی را خریداری می کند و پس از حساب کردن سود بانک (متناسب با قیمت تمام شده و مدّت بازپرداخت)، آن ها را به