- پیش گفتار 4
- اشاره 8
- بخش اول: مسائل اساسی و پیش نیازها 8
- ربا در لغت و اصطلاح شرع و اقتصاد 8
- اشاره 9
- تاریخ جایز شمردن رباخواری 9
- الف) رباخواری در ملّت های باستان 10
- 3 _ آشوریان 10
- 4 _ هند 10
- 2 _ بابل 10
- 1 _ سومریان 10
- 5 _ مصر باستان 11
- 6 _ یونان و روم 11
- اشاره 13
- 1 _ یهودیّت 13
- ب) رباخواری در اروپای قرون وسطا و رنسانس 13
- 2 _ رویکرد کلیسا در اروپای قرون وسطا 15
- 3 _ اقتصاد پس از رنسانس تا عصر جدید 17
- 1. یونان 19
- تاریخ تحریم رباخواری 19
- اشاره 19
- اشاره 19
- الف) ملّت های باستان 19
- 2. روم 20
- 3. عربستان 20
- ب) ادیان آسمانی 21
- اشاره 21
- 1. آیین یهودیّت 21
- 2. آیین مسیحیّت 22
- 3. آیین اسلام 23
- اشاره 26
- الف) آثار فردی 26
- پی آمدهای زیان بار ربا 26
- اشاره 26
- 1. کینه جویی 32
- 2. ترس و دلهره همیشگی 33
- 3. بخل ورزیدن 34
- اشاره 36
- ب) آثار زیان بار اجتماعی 36
- 1. ایجاد فاصله طبقاتی 36
- 2. رواج بی کاری 38
- 3. تورّم 40
- 4. نابودی جامعه از جهت فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی 40
- 5. استعمار کشورهای وام گیرنده از سوی کشورهای وام دهنده 46
- اشاره 50
- 1. ربا در جامعه بین المللی 50
- مصادیق ربا 50
- 2. ربا در بانک ها و دولت ها 51
- 3. ربا در داد و ستدهای مردمی 56
- بخش دوم: تحریم ربا در اسلام 58
- اشاره 58
- اشاره 59
- آثار تدریجی بودن تحریم ربا 59
- 2 _ آوردن حکایت عبرت آموز رباخواری یهود 60
- 1 _ ناپسند شمردن رباخواری 60
- پی آمدهای نظریه تدریج 61
- 3 _ تحریم ربای فاحش 61
- 4 _ تحریم قاطع و فراگیر ربا 61
- پی آمد نظریّه تدریج از نظر کاربردی 63
- اشاره 64
- 1. مرحله اول به صورت پند و اندرز 64
- تحریم ربا در قرآن 64
- 2. مرحله دوم به شکل عبرت آموزی از یهود 65
- 3. مرحله سوم به صورت نهی جزیی در بعضی موارد یا نهی آشکار ابتدایی 65
- 4. مرحله چهارم به صورت تحریم مطلق ربا 66
- چند نکته تفسیری در آیات ربا 67
- ربا در روایات 73
- اجماع بر تحریم ربا 78
- تحریم ربا از دیدگاه عقل 78
- اشاره 80
- اشاره 80
- الف _ ربای معاملی 80
- گونه های ربا 80
- شرایط ربای معاملی 83
- معیار کیل و وزن دار بودن چیست؟ 84
- اشاره 87
- ب _ ربای قرض 87
- فراگیر بودن ربای معاملی 87
- موضوع ربای قرض 87
- د _ ربای تولیدی 88
- ج _ ربای مصرفی 88
- ه _ ربای جلی و ربای خفی 89
- و _ ربای جاهلی و غیر جاهلی 90
- دیدگاه فقیهان اهل سنت در زمینه تحریم اقسام ربا 91
- دیدگاه فقیهان شیعه درباره تحریم اقسام ربا 93
- تعریف پول 96
- اشاره 96
- داد و ستدهای ربوی پولی 96
- تاریخ و انواع پول 96
- اشاره 96
- اشاره 96
- بخش سوم: تاریخ و انواع پول 96
- 1 _ پول کالایی 96
- 2 _ پول فلزی 97
- 3 _ پول کاغذی 98
- 5 _ شبه پول 102
- 4 _ پول تحریری 102
- پول پایه در صدر اسلام 103
- اشاره 103
- ارزش ذاتی یا اعتباری بودن پول در صدر اسلام 104
- قیمی یا مثلی بودن پول 106
- بخش چهارم: حیله های شرعی گریز از ربا 111
- اشاره 111
- مخالفان حیله های شرعی فرار از ربا 112
- موافقان حیله های شرعی فرار از ربا 117
- داد و ستدهای جای گزین ربا 119
- اشاره 119
- 1 _ مضاربه 119
- 2 _ شراکت 122
- 3 _ فروش قسطی 123
- 4 _ داد و ستدهای سَلَف (پیش فروش) 124
- 5 _ مزارعه 125
- 7 _ جعاله 126
- 6 _ مساقات 126
- شبهه ها درباره حرمت ربا 127
- اشاره 127
- 1. اختصاص حرمت ربا به ربای جاهلی 129
- 2 _ اختصاص تحریم ربا به ربای مصرفی 134
- 3 _ حلال بودن ربا تا میزان جبران تورّم 142
- 4 _ فرق میان بهره و ربا 146
- اشاره 148
- 1 _ ربای میان زن و شوهر 148
- 5 _ استثناهای ربا 148
- 2 _ پدر و فرزند 149
- 3 _ مالک و عبد 150
- 4 _ مسلمان و کافر 150
- بخش پنجم: کیفر رباخوار 151
- 1 _ فاسق بودن رباخوار 151
- اشاره 151
- اشاره 151
- کیفر دنیایی رباخوار 151
- 2 _ اثبات کفر برای رباخوار 152
- 3 _ در آتش سوختن رباخوار و سوزاندن سرمایه او 152
- 2 _ وقوع زلزله و خورشیدگرفتگی 153
- 1 _ هلاکت جامعه 153
- کیفر عمومی رباخوار در دنیا 153
- اشاره 153
- کیفر رباخوار در آخرت 153
- الف _ کیفر در برزخ 153
- 2 _ ربا نابود کننده عمل انسان است. 154
- ب _ مجازات در قیامت 154
- 1 _ رباخوار از اصحاب آتش است. 154
- 3 _ انگشت نما بودن در روز قیامت 154
- مجازات ربا و حیله های ربوی در قانون مجازات های اسلامی 155
- اشاره 157
- بخش ششم: بانک و تسهیلات بانکی 157
- بانک 157
- تعریف بانک 157
- اشاره 157
- تاریخ بانک داری 158
- بانک داری در ایران 159
- برخورد اندیشمندان دینی با مسأله بانک داری 161
- اقسام بهره های بانکی (ربوی و غیر ربوی) 164
- اشاره 167
- چگونگی مشارکت مردم در بانک ها(ی جمهوری اسلامی ایران) 167
- 1 _ حساب جاری (قرض الحسنه) 168
- 3 _ سپرده های سرمایه گذاری مدّت دار 169
- 2 _ حساب پس انداز (قرض الحسنه) 169
- ویژگی های قراردادهای مشارکتی 171
- الف) قراردادهای مشارکتی 171
- انواع تسهیلات اعطایی بانک ها به مردم 171
- اشاره 171
- اشاره 171
- اشاره 172
- ب) قراردادها با بازدهی ثابت 172
- محدودیت های قراردادهای مشارکتی 172
- ج) قراردادهای با بازدهی متغیّر 174
- ویژگی های قراردادهای با بازدهی ثابت 174
- اشاره 174
- ویژگی های قراردادهای با بازدهی متغیّر 175
- د) قرض الحسنه 176
- عملکرد بانک ها در جمهوری اسلامی ایران 176
- راه کارهای مناسب برای بانک داری بدون ربا 181
- بخش هفتم: همراه با برنامه سازان 186
- نقش رسانه در توجه دادن مسئولان و مردم به اهمیّت پدیده ربا 186
- اشاره 186
- نقد و بررسی عملکرد رسانه در زمینه پدیده رباخواری 187
- پیشنهادهای برنامه ای در سطح کلان 188
- پیشنهادهای برنامه ای 190
- پرسش های مردمی 191
- پرسش های کارشناسی 191
- سخن پایانی 194
- کتاب نامه 195
اقتصادی، یا به عملکرد خود آن بنگاه (اعم از مدیران و...) مربوط است و یا به خارج از بنگاه مربوط می باشد. برای مثال، به سبب رکود بازار، بانک در دسته دومخطرها، شریک زیان می شود. برای نمونه، اگر بانک هزار دستگاه خودرو با 15 درصد تخفیف پیش خرید کرده است و هگام تحویل گرفتن خودروها قیمت خودرو 10 درصد کاهش یافته است، در این جا بانک تنها 5 درصد سود برده است؛ بر خلاف بازدهی ثابت که سود بانک تغییر نمی کند. پس در این قراردادها، بانک در سود و زیان بازار شریک است.
د) قرض الحسنه
د) قرض الحسنه
بانک بخشی از منابع حساب های قرض الحسنه پس انداز را در قالب قرارداد قرض الحسنه، در اختیار تعاونی ها، تولید کنندگان و خانوارهای نیازمند قرار می دهند و تنها کارمزد می گیرد. در حال حاضر، کامرزد تسهیلات قرض الحسنه 5و2 درصد است که در ابتدای هر سال یک جا گرفته می شود.
پیامبر صلی الله علیه و آله درباره قرض الحسنه فرمود:
هر کس به برادر مؤمن اش قرض دهد، در برابر هر درهم آن، به اندازه کوه احد و کوه سینا ثواب می دهند و اگر مراعات حال بدهکار کند، خداونددر روز قیامت به او فرصت می دهد که مانند برق، بدون حساب از پل صراط بگذرد. هر سرمایه داری که برادر مؤمن و مسلمان اش از او کمک بخواهد و او گرفتاری وی را بداند و او را یاری نکند، خداوند روزی که نیکوکاران را پاداش می دهد، بهشت را بر وی حرام می کند.(1)
عملکرد بانک ها در جمهوری اسلامی ایران
عملکرد بانک ها در جمهوری اسلامی ایران(2)
آن چه در دو بخش پیشین گذشت، ارایه نظرگاهی بود که برای اداره بانک
1- وسائل الشیعه، ج 13، ص 113.
2- ایرج توتونچیان، پول و بانک داری اسلامی، 1376، چ 1، صص 700 به بعد.