ربا و راه های گریز از آن صفحه 33

همه مواهب عقلی و انسانی و قوانین کار و تولید را برای سودبری خود به کار گیرد و چون روش و منش او با سنت های طبیعی و مصالح مردم تضاد دارد و دشمنی قربانی شدگان و ستم زدگان را نسبت به خود احساس می کند؛ خوی کینه جویی و بداندیشی نسبت به مردم در او ملکه می شود. از ترکیب خوی سودجویی و کینه توزی بی پایان، خوی درّندگی و حسد و چاپلوسی و عقده خودکوچک بینی و خود بزرگ بینی در درونش ریشه می گیرد.(1)

2. ترس و دلهره همیشگی

2. ترس و دلهره همیشگی

یکی از عارفان گفته است رباخوار از تمام انجام دهندگان گناهان کبیره بدحال تر است؛ زیرا هر کاسبی در آن چه به دست می آورد، (کم یا زیاد) توکّلی به خدا دارد؛ مانند بازرگان یا برزگر و دهقان وهمه کسانی که روزی خود را به عقل خود تعیین نمی کنند، ولی رباخوار روزی خود را تعیین می کند و اعتماد و توکّلی به خداوندندارد.(2) به فرموده قرآن «وَ مَن اَعْرَض عَن ذکری فانّ له معیشهً ضَنْکی» (طه: 124)، رباخوار به دلیل اعتماد نداشتن به خداوند، همواره در تنگ خُلقی به سر می برد و تنها اعتمادش به اسباب و علّت های مادی است و چون علّت های مادّی همواره درحال دگرگونی و نابودی است رباخوار را به دلهره و نگرانی از آینده دچار می کند، به ویژه این که افراد طرف قرارداد او، انسان های تهی دستی هستند که به سبب نگرانی ها، ناچارند وام رِبَوی بگیرند. طبیعی است که اگر دَخل این افراد خرج آن ها را کفایت می کرد، آنان به قرض ربوی روی نمی آوردند. ازاین رو، این گونه افراد بیش تر با ورشکستگی مالی روبه رو می شوند و این جاست که اصل سرمایه فرد رباخوار نیز در معرض نابودی قرار