ربا و راه های گریز از آن صفحه 65

2. مرحله دوم به شکل عبرت آموزی از یهود

وَأَخْذِهِمُ الرِّبَواْ وَقَدْ نُهُواْ عَنْهُ وَأَکْلِهِمْ أَمْوالَ النَّاسِ بِالْبَاطِ_لِ وَأَعْتَدْنَا لِلْکَ_افِرِینَ مِنْهُمْ عَذَابًا أَلِیمًا . (نساء: 161)

در آیه قبل می فرماید:

به سبب ستمی که یهودیان کردند و (نیز) به سبب جلوگیری بسیار آن ها از راه خدا، بخشی از چیزهای پاکیزه را که بر آن ها حلال بود، حرام کردیم. و (هم چنین) به سبب ربا گرفتن، در حالی که از آن نهی شده بودند و به باطل خوردن اموال مردم و برای کافران آن ها عذاب دردناکی آماده کرده ایم.

3. مرحله سوم به صورت نهی جزیی در بعضی موارد یا نهی آشکار ابتدایی

یَ_ا أَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ لاَ تَأْکُلُواْ الرِّبَواْ أَضْعَافًا مُّضَ_اعَفَهً وَاتَّقُواْ اللَّهَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ وَاتَّقُواْ النَّارَ الَّتِی أُعِدَّتْ لِلْکَافِرِینَ وَأَطِیعُواْ اللَّهَ وَالرَّسُولَ لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ. (آل عمران: 130)

ای کسانی که ایمان آورده اید! ربا مخورید که همواره سود بر سرمایه افزایید تا چند برابرشود و از خدا بترسید. این عمل زشت را ترک کنید. باشد که رستگاری یابید.

در این که مراد از قید «اضعافا مضاعفهً» چیست؟ دو احتمال وجود دارد:

1 _ این قید به وصف غالبی در ربا اشاره می کند. چون ربا همواره سیر تصاعدی دارد.(1) بنابراین، نوع خاصی از ربا حرام نیست و قید احترازی نمی شود؛ چنان که برخی از اهل سنّت ادّعا کرده اند و بر اساس آن بهره کم را ربا ندانسته اند.(2)

2 _ مراد نوع خاصّی از رباست؛ یعنی ربای فاحش که سود مرحله نخستین