ربا و راه های گریز از آن صفحه 9

نشود) و گرفتن زیادی.(1)

تعریف های فقیهان بیش تر بر این محور است، ولی از دیدگاه اقتصاددانان، ربا یا بهره تنها در قرض روی می دهد. به نظر اسمیت و ریکاردو، بهره، عوضی است که وام گیرنده از سودی که ممکن است بر اثر استثمار مال وام دهنده به دست آورد، به وی می پردازد.(2)

به بیان دیگر، بهره، قیمت پول است که به عنوان پاداش به وام دهندگان داده می شود.(3) بنابراین، روشن است که دایره ربا در نگاه فقهی، گسترده تر از دیدگاه اقتصادی است؛ زیرا اقتصاددانان، ربا را در داد وستدها، جاری نمی دانند.

تاریخ جایز شمردن رباخواری

اشاره

تاریخ جایز شمردن رباخواری

تاریخ رباخواری به هزاران سال پیش از میلاد باز می گردد. ویل دورانت در این باره می نویسد:

از اسناد بر جای مانده از چهار هزار سال پیش از میلاد، به دست می آید که قراردادها را با نوشتن، گواهی می کردند و نیز آیین وام گرفتن در نزد آنان معمول بوده است و سودی سالیانه نزدیک به 15 تا 23 درصد به وام دهندگان می داده اند. ربا از جنس خود کالا دریافت می شده است. کاهنان نیز به مردم قرض رِبَوی می دادند. هرکس باید بدهی خود را

1- شیخ محمدحسن نجفی، جواهرالکلام، پژوهش: شیخ عباس قوچانی، بیروت، دار احیاءالتّراث العربی، چ 7، ج 23، ص 334.
2- حسن محمدتقی الجواهری، الرّبا فقهیا و اقتصادیّا، بیروت، دارالمرتضی، 1969 _ 1970، ص 333.
3- سیدعبّاس موسویان، پس انداز و سرمایه گذاری در اقتصاد اسلامی، قم، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه، 1376، چ 1، ص 62.