ربا و راه های گریز از آن صفحه 90

حیله های ربایی در نیاید.(1)

و _ ربای جاهلی و غیر جاهلی

و _ ربای جاهلی و غیر جاهلی

این تقسیم که بیش تر در میان اهل سنّت رواج دارد، از آن روست که برخی بر آنند که ربای حرام شده در قرآن، ربای رایج در عصر جاهلی است که همان ربای اضعافا مضاعفه (ربای مرکّب) می باشد. در عصر جاهلی هنگام سر رسید قرض، اگر بدهکار توانایی پرداخت دینِ خود را نداشت، از طلبکار مهلت می خواست و طلبکار با درخواست بهره زیاد مدّت زمان بازپرداخت را تمدید می کرد. از این رو، بهره روی بهره می آمد و ربای مرکّب تشکیل می شد.

در مقابل ربای جاهلی، ربای غیر مرکّب قرار دارد. به گفته معتقدان به این نظریّه، این قسم از قرآن استفاده نمی شود، بلکه از قاعده اصولی «چیز کم حکم زیاد را دارد» استفاده شده است که برای جلوگیری از ارتکاب ربای زیاد می باشد. بنابراین، ربای کم حلال است.(2)

به گفته شیخ محمّد رشید رضا و شیخ عبدالوهّاب خلاّف، ربای جاهلی که حرام شده است، ربایی است که برای به عقب افتادن دِین پرداخت می گردد، ولی پولی که از اول قرارداد می کنند تا به قرض دهنده بپردازند، پاداش استفاده از پول است و این ربای قطعی و حرام نیست. ربای معاملی نیز برای جلوگیری از دچار شدن به ربای حرام و پیش گیری از حیله های شرعی است و به خودی خود حرام نیست. بنابراین، اگر به سبب مصلحت یا ضرورتی چنین داد و