ربا و راه های گریز از آن صفحه 91

ستدی انجام پذیرفت و زیادی پرداخت شد، اگر این زیادی به سبب دیرکرد نباشد، عمومیت دادن حرمت ربای قطعی به آن ضرورتی ندارد.(1)

دیدگاه فقیهان اهل سنت در زمینه تحریم اقسام ربا

دیدگاه فقیهان اهل سنت در زمینه تحریم اقسام ربا

مذاهب چهارگانه اهل سنّت از همان آغاز به حرام بودن اقسام ربا معتقد بوده اند. ابن رشد و ابن قدامه و خطیب بر این مسأله ادعای اجماع کرده اند:

مسلمانان در همه زمان ها بر حرمت ربا فی الجمله اجماع کرده اند و همه فقهای مذاهب نیز این اجماع را نقل کرده اند.(2)

به گفته نویسنده کشف الاسرار، همه فرقه های مالکیّه و شافعیّه و حنابله و شیعه امامیّه به حرام و باطل بودن قراردادهای ربوی قایلند و تنها حنفیّه، با وجود اعتقاد به حرمت ربا، معامله ربوی را باطل نمی دانند.(3)

اهل سنّت از ابن عبّاس روایتی نقل می کنند که وی از اسامه بن زید شنیده است که گفت: «انّما الرّبا فی النّسیئه»(4) بر این اساس، برخی فتوا داده اند که بیع معاملی به صورت نقد اشکالی ندارد؛ یعنی می توان یک سکّه طلا را به دو

1- بررسی تطبیقی بهره و ربا، ص 45 به بعد؛ نظریّه الرّبا المحرّم، ص 233.
2- ابن رشد، بدایه المجتهد، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1416 ه . ق، ج 4، ص 496؛ محمد بن علی شوکانی، نیل الاوطار، بیروت، مؤسسه التاریخ العربی، ج 5، ص 213؛ الکتاب ابن قدامه، معنی المحتاج، بیروت، دارالکتب العربی، ج 4، ص 122.
3- عبدالعزیز البخاری، کشف الاسرار، 1307 ه . ق، ج 1، ص 259، برگرفته: از مجلّه مفید، ش 9، ص 191.
4- بدایه المجتهد، ص 497؛ تکمله المجموع لشرح المهذّب، ج 10، ص 38. در این کتاب آمده است که این حدیث را برای توجیه رباهای غیر جاهلی مورد استفاده قرار می داده اند. توجیهات معاصر پیرامون ربا، ص 186.