- پیش گفتار 4
- اشاره 8
- بخش اول: مسائل اساسی و پیش نیازها 8
- ربا در لغت و اصطلاح شرع و اقتصاد 8
- اشاره 9
- تاریخ جایز شمردن رباخواری 9
- 2 _ بابل 10
- 3 _ آشوریان 10
- الف) رباخواری در ملّت های باستان 10
- 4 _ هند 10
- 1 _ سومریان 10
- 5 _ مصر باستان 11
- 6 _ یونان و روم 11
- اشاره 13
- 1 _ یهودیّت 13
- ب) رباخواری در اروپای قرون وسطا و رنسانس 13
- 2 _ رویکرد کلیسا در اروپای قرون وسطا 15
- 3 _ اقتصاد پس از رنسانس تا عصر جدید 17
- تاریخ تحریم رباخواری 19
- الف) ملّت های باستان 19
- 1. یونان 19
- اشاره 19
- اشاره 19
- 2. روم 20
- 3. عربستان 20
- ب) ادیان آسمانی 21
- 1. آیین یهودیّت 21
- اشاره 21
- 2. آیین مسیحیّت 22
- 3. آیین اسلام 23
- پی آمدهای زیان بار ربا 26
- اشاره 26
- الف) آثار فردی 26
- اشاره 26
- 1. کینه جویی 32
- 2. ترس و دلهره همیشگی 33
- 3. بخل ورزیدن 34
- اشاره 36
- ب) آثار زیان بار اجتماعی 36
- 1. ایجاد فاصله طبقاتی 36
- 2. رواج بی کاری 38
- 3. تورّم 40
- 4. نابودی جامعه از جهت فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی 40
- 5. استعمار کشورهای وام گیرنده از سوی کشورهای وام دهنده 46
- مصادیق ربا 50
- اشاره 50
- 1. ربا در جامعه بین المللی 50
- 2. ربا در بانک ها و دولت ها 51
- 3. ربا در داد و ستدهای مردمی 56
- بخش دوم: تحریم ربا در اسلام 58
- اشاره 58
- آثار تدریجی بودن تحریم ربا 59
- اشاره 59
- 1 _ ناپسند شمردن رباخواری 60
- 2 _ آوردن حکایت عبرت آموز رباخواری یهود 60
- پی آمدهای نظریه تدریج 61
- 3 _ تحریم ربای فاحش 61
- 4 _ تحریم قاطع و فراگیر ربا 61
- پی آمد نظریّه تدریج از نظر کاربردی 63
- تحریم ربا در قرآن 64
- 1. مرحله اول به صورت پند و اندرز 64
- اشاره 64
- 2. مرحله دوم به شکل عبرت آموزی از یهود 65
- 3. مرحله سوم به صورت نهی جزیی در بعضی موارد یا نهی آشکار ابتدایی 65
- 4. مرحله چهارم به صورت تحریم مطلق ربا 66
- چند نکته تفسیری در آیات ربا 67
- ربا در روایات 73
- تحریم ربا از دیدگاه عقل 78
- اجماع بر تحریم ربا 78
- اشاره 80
- الف _ ربای معاملی 80
- اشاره 80
- گونه های ربا 80
- شرایط ربای معاملی 83
- معیار کیل و وزن دار بودن چیست؟ 84
- اشاره 87
- ب _ ربای قرض 87
- فراگیر بودن ربای معاملی 87
- موضوع ربای قرض 87
- د _ ربای تولیدی 88
- ج _ ربای مصرفی 88
- ه _ ربای جلی و ربای خفی 89
- و _ ربای جاهلی و غیر جاهلی 90
- دیدگاه فقیهان اهل سنت در زمینه تحریم اقسام ربا 91
- دیدگاه فقیهان شیعه درباره تحریم اقسام ربا 93
- تعریف پول 96
- بخش سوم: تاریخ و انواع پول 96
- داد و ستدهای ربوی پولی 96
- اشاره 96
- 1 _ پول کالایی 96
- اشاره 96
- تاریخ و انواع پول 96
- اشاره 96
- 2 _ پول فلزی 97
- 3 _ پول کاغذی 98
- 5 _ شبه پول 102
- 4 _ پول تحریری 102
- پول پایه در صدر اسلام 103
- اشاره 103
- ارزش ذاتی یا اعتباری بودن پول در صدر اسلام 104
- قیمی یا مثلی بودن پول 106
- اشاره 111
- بخش چهارم: حیله های شرعی گریز از ربا 111
- مخالفان حیله های شرعی فرار از ربا 112
- موافقان حیله های شرعی فرار از ربا 117
- داد و ستدهای جای گزین ربا 119
- اشاره 119
- 1 _ مضاربه 119
- 2 _ شراکت 122
- 3 _ فروش قسطی 123
- 4 _ داد و ستدهای سَلَف (پیش فروش) 124
- 5 _ مزارعه 125
- 7 _ جعاله 126
- 6 _ مساقات 126
- شبهه ها درباره حرمت ربا 127
- اشاره 127
- 1. اختصاص حرمت ربا به ربای جاهلی 129
- 2 _ اختصاص تحریم ربا به ربای مصرفی 134
- 3 _ حلال بودن ربا تا میزان جبران تورّم 142
- 4 _ فرق میان بهره و ربا 146
- اشاره 148
- 5 _ استثناهای ربا 148
- 1 _ ربای میان زن و شوهر 148
- 2 _ پدر و فرزند 149
- 4 _ مسلمان و کافر 150
- 3 _ مالک و عبد 150
- بخش پنجم: کیفر رباخوار 151
- اشاره 151
- 1 _ فاسق بودن رباخوار 151
- اشاره 151
- کیفر دنیایی رباخوار 151
- 2 _ اثبات کفر برای رباخوار 152
- 3 _ در آتش سوختن رباخوار و سوزاندن سرمایه او 152
- 2 _ وقوع زلزله و خورشیدگرفتگی 153
- اشاره 153
- کیفر عمومی رباخوار در دنیا 153
- الف _ کیفر در برزخ 153
- کیفر رباخوار در آخرت 153
- 1 _ هلاکت جامعه 153
- 1 _ رباخوار از اصحاب آتش است. 154
- 2 _ ربا نابود کننده عمل انسان است. 154
- 3 _ انگشت نما بودن در روز قیامت 154
- ب _ مجازات در قیامت 154
- مجازات ربا و حیله های ربوی در قانون مجازات های اسلامی 155
- اشاره 157
- بخش ششم: بانک و تسهیلات بانکی 157
- بانک 157
- اشاره 157
- تعریف بانک 157
- تاریخ بانک داری 158
- بانک داری در ایران 159
- برخورد اندیشمندان دینی با مسأله بانک داری 161
- اقسام بهره های بانکی (ربوی و غیر ربوی) 164
- اشاره 167
- چگونگی مشارکت مردم در بانک ها(ی جمهوری اسلامی ایران) 167
- 1 _ حساب جاری (قرض الحسنه) 168
- 3 _ سپرده های سرمایه گذاری مدّت دار 169
- 2 _ حساب پس انداز (قرض الحسنه) 169
- ویژگی های قراردادهای مشارکتی 171
- الف) قراردادهای مشارکتی 171
- اشاره 171
- اشاره 171
- انواع تسهیلات اعطایی بانک ها به مردم 171
- ب) قراردادها با بازدهی ثابت 172
- اشاره 172
- محدودیت های قراردادهای مشارکتی 172
- ج) قراردادهای با بازدهی متغیّر 174
- ویژگی های قراردادهای با بازدهی ثابت 174
- اشاره 174
- ویژگی های قراردادهای با بازدهی متغیّر 175
- د) قرض الحسنه 176
- عملکرد بانک ها در جمهوری اسلامی ایران 176
- راه کارهای مناسب برای بانک داری بدون ربا 181
- بخش هفتم: همراه با برنامه سازان 186
- نقش رسانه در توجه دادن مسئولان و مردم به اهمیّت پدیده ربا 186
- اشاره 186
- نقد و بررسی عملکرد رسانه در زمینه پدیده رباخواری 187
- پیشنهادهای برنامه ای در سطح کلان 188
- پیشنهادهای برنامه ای 190
- پرسش های مردمی 191
- پرسش های کارشناسی 191
- سخن پایانی 194
- کتاب نامه 195
کردن صورت می گرفته است دیده می شود که کشاورز یا شکارچی و گله دار در برابر زینت آلات و ظرف هایساخته شده و غیره، درحال عوض کردن کالای خود هستند. پایه مقیاس و میزان قیمت ها چهارپا بوده است. برای نمونه، یک سه پایه برنزی، 12 گاو ارزش داشته است. بعضی واژه ها مانند پول، سرمایه و دارایی، در پاره ای از زبان های یونانی و لاتینی و سامی، از مشتق های یکی از واژه های مربوط به چهارپایان است. برای مثال، واژه یکونیا(1) و کاپتیال(2) که در اصل سر حیوان است و واژه کاپیتالیسم یعنی سرمایه داری ازآ ن مشتق است و لغت عربی جمل به معنای شتر و مزد می باشد.(3)
غیر از چهارپا، جنس های دیگری نیز در برخی سرزمین ها به عنوان پول به شمار می آمد که نمک، ماهی خشک شده، توتون، پوست، لباس، برنج و... از آن ها هستند.(4)
2 _ پول فلزی
2 _ پول فلزی
انتخاب یک یا چند کالا به عنوان معیار ارزش، اگرچه تا اندازه ای به آسان شدن امر مبادله انجامید، ولی نتوانست برخی مشکلات اساسی داد و ستدی را از میان بردارد؛ زیرا بعضی ازکالاهای پولی، با گذشت زمان فاسد شده و از میان می رفتند. از سوی دیگر، داشتن حجم زیاد، نگهداری و نقل و انتقال آن ها را با دشواری، روبه رو می ساخت. این دشواری ها سبب شد که بشر در جست وجوی جای گزینی برآید که فلزات، به ویژه طلا و نقره به دلیل کمیاب
1- Pecuni مشتق از کلمه pecu لاتین است که به معنای چهارپاست.
2- 2 1. Gapital.
3- ملک زاده بیانی، تاریخ سکّه، انتشارات دانشگاه تهران، چ 5، ص 8 .
4- لغت نامه دهخدا، تهران، چاپ دانشگاه، ج 4، ص 5810، زیر عنوان «پول».