- پیش گفتار 4
- بخش اول: مسائل اساسی و پیش نیازها 8
- اشاره 8
- ربا در لغت و اصطلاح شرع و اقتصاد 8
- اشاره 9
- تاریخ جایز شمردن رباخواری 9
- الف) رباخواری در ملّت های باستان 10
- 3 _ آشوریان 10
- 4 _ هند 10
- 2 _ بابل 10
- 1 _ سومریان 10
- 5 _ مصر باستان 11
- 6 _ یونان و روم 11
- اشاره 13
- 1 _ یهودیّت 13
- ب) رباخواری در اروپای قرون وسطا و رنسانس 13
- 2 _ رویکرد کلیسا در اروپای قرون وسطا 15
- 3 _ اقتصاد پس از رنسانس تا عصر جدید 17
- تاریخ تحریم رباخواری 19
- 1. یونان 19
- الف) ملّت های باستان 19
- اشاره 19
- اشاره 19
- 3. عربستان 20
- 2. روم 20
- ب) ادیان آسمانی 21
- اشاره 21
- 1. آیین یهودیّت 21
- 2. آیین مسیحیّت 22
- 3. آیین اسلام 23
- الف) آثار فردی 26
- اشاره 26
- اشاره 26
- پی آمدهای زیان بار ربا 26
- 1. کینه جویی 32
- 2. ترس و دلهره همیشگی 33
- 3. بخل ورزیدن 34
- اشاره 36
- 1. ایجاد فاصله طبقاتی 36
- ب) آثار زیان بار اجتماعی 36
- 2. رواج بی کاری 38
- 4. نابودی جامعه از جهت فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی 40
- 3. تورّم 40
- 5. استعمار کشورهای وام گیرنده از سوی کشورهای وام دهنده 46
- مصادیق ربا 50
- 1. ربا در جامعه بین المللی 50
- اشاره 50
- 2. ربا در بانک ها و دولت ها 51
- 3. ربا در داد و ستدهای مردمی 56
- بخش دوم: تحریم ربا در اسلام 58
- اشاره 58
- اشاره 59
- آثار تدریجی بودن تحریم ربا 59
- 2 _ آوردن حکایت عبرت آموز رباخواری یهود 60
- 1 _ ناپسند شمردن رباخواری 60
- پی آمدهای نظریه تدریج 61
- 3 _ تحریم ربای فاحش 61
- 4 _ تحریم قاطع و فراگیر ربا 61
- پی آمد نظریّه تدریج از نظر کاربردی 63
- تحریم ربا در قرآن 64
- 1. مرحله اول به صورت پند و اندرز 64
- اشاره 64
- 2. مرحله دوم به شکل عبرت آموزی از یهود 65
- 3. مرحله سوم به صورت نهی جزیی در بعضی موارد یا نهی آشکار ابتدایی 65
- 4. مرحله چهارم به صورت تحریم مطلق ربا 66
- چند نکته تفسیری در آیات ربا 67
- ربا در روایات 73
- تحریم ربا از دیدگاه عقل 78
- اجماع بر تحریم ربا 78
- گونه های ربا 80
- الف _ ربای معاملی 80
- اشاره 80
- اشاره 80
- شرایط ربای معاملی 83
- معیار کیل و وزن دار بودن چیست؟ 84
- فراگیر بودن ربای معاملی 87
- اشاره 87
- ب _ ربای قرض 87
- موضوع ربای قرض 87
- د _ ربای تولیدی 88
- ج _ ربای مصرفی 88
- ه _ ربای جلی و ربای خفی 89
- و _ ربای جاهلی و غیر جاهلی 90
- دیدگاه فقیهان اهل سنت در زمینه تحریم اقسام ربا 91
- دیدگاه فقیهان شیعه درباره تحریم اقسام ربا 93
- اشاره 96
- داد و ستدهای ربوی پولی 96
- اشاره 96
- تعریف پول 96
- بخش سوم: تاریخ و انواع پول 96
- 1 _ پول کالایی 96
- تاریخ و انواع پول 96
- اشاره 96
- 2 _ پول فلزی 97
- 3 _ پول کاغذی 98
- 5 _ شبه پول 102
- 4 _ پول تحریری 102
- پول پایه در صدر اسلام 103
- اشاره 103
- ارزش ذاتی یا اعتباری بودن پول در صدر اسلام 104
- قیمی یا مثلی بودن پول 106
- بخش چهارم: حیله های شرعی گریز از ربا 111
- اشاره 111
- مخالفان حیله های شرعی فرار از ربا 112
- موافقان حیله های شرعی فرار از ربا 117
- 1 _ مضاربه 119
- داد و ستدهای جای گزین ربا 119
- اشاره 119
- 2 _ شراکت 122
- 3 _ فروش قسطی 123
- 4 _ داد و ستدهای سَلَف (پیش فروش) 124
- 5 _ مزارعه 125
- 6 _ مساقات 126
- 7 _ جعاله 126
- شبهه ها درباره حرمت ربا 127
- اشاره 127
- 1. اختصاص حرمت ربا به ربای جاهلی 129
- 2 _ اختصاص تحریم ربا به ربای مصرفی 134
- 3 _ حلال بودن ربا تا میزان جبران تورّم 142
- 4 _ فرق میان بهره و ربا 146
- اشاره 148
- 1 _ ربای میان زن و شوهر 148
- 5 _ استثناهای ربا 148
- 2 _ پدر و فرزند 149
- 3 _ مالک و عبد 150
- 4 _ مسلمان و کافر 150
- اشاره 151
- 1 _ فاسق بودن رباخوار 151
- اشاره 151
- کیفر دنیایی رباخوار 151
- بخش پنجم: کیفر رباخوار 151
- 3 _ در آتش سوختن رباخوار و سوزاندن سرمایه او 152
- 2 _ اثبات کفر برای رباخوار 152
- کیفر عمومی رباخوار در دنیا 153
- الف _ کیفر در برزخ 153
- اشاره 153
- کیفر رباخوار در آخرت 153
- 1 _ هلاکت جامعه 153
- 2 _ وقوع زلزله و خورشیدگرفتگی 153
- 1 _ رباخوار از اصحاب آتش است. 154
- 3 _ انگشت نما بودن در روز قیامت 154
- 2 _ ربا نابود کننده عمل انسان است. 154
- ب _ مجازات در قیامت 154
- مجازات ربا و حیله های ربوی در قانون مجازات های اسلامی 155
- اشاره 157
- بخش ششم: بانک و تسهیلات بانکی 157
- بانک 157
- تعریف بانک 157
- اشاره 157
- تاریخ بانک داری 158
- بانک داری در ایران 159
- برخورد اندیشمندان دینی با مسأله بانک داری 161
- اقسام بهره های بانکی (ربوی و غیر ربوی) 164
- اشاره 167
- چگونگی مشارکت مردم در بانک ها(ی جمهوری اسلامی ایران) 167
- 1 _ حساب جاری (قرض الحسنه) 168
- 2 _ حساب پس انداز (قرض الحسنه) 169
- 3 _ سپرده های سرمایه گذاری مدّت دار 169
- ویژگی های قراردادهای مشارکتی 171
- الف) قراردادهای مشارکتی 171
- اشاره 171
- اشاره 171
- انواع تسهیلات اعطایی بانک ها به مردم 171
- اشاره 172
- ب) قراردادها با بازدهی ثابت 172
- محدودیت های قراردادهای مشارکتی 172
- اشاره 174
- ج) قراردادهای با بازدهی متغیّر 174
- ویژگی های قراردادهای با بازدهی ثابت 174
- ویژگی های قراردادهای با بازدهی متغیّر 175
- عملکرد بانک ها در جمهوری اسلامی ایران 176
- د) قرض الحسنه 176
- راه کارهای مناسب برای بانک داری بدون ربا 181
- نقش رسانه در توجه دادن مسئولان و مردم به اهمیّت پدیده ربا 186
- اشاره 186
- بخش هفتم: همراه با برنامه سازان 186
- نقد و بررسی عملکرد رسانه در زمینه پدیده رباخواری 187
- پیشنهادهای برنامه ای در سطح کلان 188
- پیشنهادهای برنامه ای 190
- پرسش های مردمی 191
- پرسش های کارشناسی 191
- سخن پایانی 194
- کتاب نامه 195
بودنشان، جای گزین مناسبی شناخته شدند؛ زیرا دارای امتیازهای زیر بودند:
1 _ نقش داد و ستدی: فلزات دارای قابلیّت انباشت ارزش فراوان در حجم کم بود و به آسانی حمل و نقل می شود؛
2 _ نقش ذخیره ارزش: پول های فلزی دوام زیادی دارند و کم تر فاسد می شوند؛
3 _ معیار ارزش همگون: چیزی که به عنوان معیار ارزش قرار می گیرد، باید از نظر ارزش، همگون باشد و مقدارهای متفاوت آن، تنها به لحاظ تعداد با یکدیگر اختلاف داشته باشند. این امر در پول های فلزی شدنی است، ولی پول های غیر فلزی عملی نیست.
4 _ قابلیّت تقسیم پذیری: فلزات به ویژه طلا و نقره را می توان به کمیت های گوناگون _ ریز و درشت _ تقسیم کرد؛ بدون آن که به کیفیّتشان زیانی برسد.(1)
در زمینه تاریخ پیدایش پول مسکوک، کارشناسان اختلاف دارند. برخی آن را در زمان پادشاهی لیدیا، در سده هفتم پیش از میلاد دانسته اند،(2) ولی بنا بر روایتی در کتاب عیون اخبار الرّضا، علی علیه السلام فرموده است: نمرود بن کنعان بن نوح علیه السلام نخستین کسی بود که طلا و نقره را به عنوان پول رواج داد.(3)
3 _ پول کاغذی
3 _ پول کاغذی
پول فلزی با وجود مزیت هایی که داشت و نخست به رونق داد و ستدها
1- بخش فرهنگی جامعه مدرسین حوزه علمیّه قم، پول و نظام های پولی، قم، انتشارات دفتر تبلیغات، 1375، ص 27.
2- لغت نامه دهخدا، ص 5810 .
3- شیخ صدوق، عیون اخبار الرّضا، بیروت، مؤسّسه الاعلمی للمطبوعات، 1404 ه . ق، چ 1، ص 222.