تروریسم علیه انقلاب صفحه 161

یکی دیگر از عواملی که در گرایش سیاسی محافل کُرد قلمرو عثمانی کارساز واقع شد زمینه چینی های استعمار انگلیس بود که کوشید از دشمنی ترک و عرب و کُرد به سود خود بهره گیرد و کوشید از نیروی ناسیونالیسم برای منافع جنگی خود علیه امپراتوری عثمانی استفاده کند.(1) چنانچه در مواد 62 و 63 پیمان سور که 1 اوت 1920 بر عثمانی تحمیل شد، برای تأسیس یک حکومت خودمختار کُرد در بخش های شمالی بین النهرین تدابیری منظور شده بود.(2)

در چنین فضای فکری – سیاسی بود که خواست کردهای امپراتوری عثمانی به منظور تشکیل دولتی مستقل و منطقه ای خودمختار مطرح شد و اساساً آن جریانی که به عنوان مسئله کردستان و خواست کردها مشهور شده است در چنین فضایی شکل گرفته است.

در این مقطع سازمان های کردی که در نقاط مختلف امپراتوری عثمانی تأسیس شدند، در مقایسه با گذشته وجهه سیاسی آشکاری به خود گرفته و مترصد بهره برداری از فضای جدید محیط بین الملل برای تحقق اندیشه استقلال کُرد بودند. با این حال تشکیل این سازمان ها و تشدید فعالیت های سیاسی کُردها ضرورتاً به معنای مقابله کامل با ترکها نبود. توده اصلی مردم کُرد، شامل بسیاری از ایلات و عشایر شرق ترکیه، نه تنها با گروه های مزبور ارتباط چندانی نداشتند بلکه مطابق با شرایط گذشته و پیوندهای معمول عمل می کردند. کمالیون نیز با مهارت بسیار از این زمینه بهره بردند و به رغم فضای سیاسی آن روز که در جهت اندیشه استقلال کُرد حرکت کرد، توانستند بخش مهم و تعیین کننده ای از نیروهای کُردها را در خدمت گیرند.(3)

مسئله استقلال کردستان عثمانی بحث ها و مشاجرات شدیدی در درون گروه های سیاسی کرد برانگیخت. اختلاف بین مبارزان جوان بنیادگرا، شیوخ و اعیان و سرشناسانی بود که در رأس آنها شیخ عبدالقادر قرار داشت که علاوه بر ریاست «جمعیت تعالی کردستان» رئیس شورای حاکمیت عثمانی نیز بود. جوانان و گروه های وابسته به خاندان بدرخان

1- حمید عنایت؛ اندیشه سیاسی در اسلام معاصر، ترجمه بهاءالدین خرمشاهی، تهران: انتشارات خوارزمی، 1365، ص 13 .
2- وانلی کندال و عصمت شریف، کردها، ترجمه ابراهیم یونسی، تهران: روزبهان، 1372، صص 83-79.
3- Van Bruinessen, Ibid.