تروریسم علیه انقلاب صفحه 162

خواستار تأسیس کردستان مستقل و جدایی از ترکیه بودند. در حالی که شیخ از فکر تأسیس حکومتی خودمختار در چارچوب عثمانی دفاع می کرد.(1)

مناقشه بین هواداران خودمختاری و استقلال سرانجام منجر به تجزیه جمعیت تعالی کردستان شد. گروه دوم در سازمانی به نام «تشکیلات اجتماعی کرد» شکل گرفت.(2)

در این مرحله جریان های عمده شامل سه جریان بود؛ جریان خودمختارطلب که شیخ عبدالقادر نماینده این جریان محسوب می شد، جریان استقلال طلب که رهبری آن با امین علی بدرخان بود و جریان ترک – کرد و پان اسلامی که ناسیونالیست های ترک از آن در جنگ های استقلال ترکیه استفاده کردند.(3)

قول استقلال داخلی که به دنبال شکست امپراتوری عثمانی داده شده بود امید اهالی غیر ترک عثمانی از جمله کردها را افزایش داد و با پیمان سور که در اوت 1920 به امضا رسید، این امیدها فزونی یافت. ولی بعداً در 24 ژوئن 1923 قرارداد لوزان که کردها را نادیده می گرفت جایگزین آن شد، امیدها تبدیل به یأس شد.(4)

با پیروزی کمالیون بر نیروهای یونانی که به تثبیت حاکمیت جدید منجر شد، نخستین نشانه های جدایی کردها و ترک ها پدیدار شد. هنگامی که کمالیون بر استانبول چیره شدند، بسیاری از سازمان های سیاسی کرد سرکوب شد و غالب رهبرانشان به سوریه تحت اشغال فرانسه گریختند. کردهایی که در خلال تحولات جنگ با کمالیون همکاری داشتند متوجه شدند، تمام وعده های مصطفی کمال در رعایت خواست کردها اساس چندانی نداشته است. الغای خلافت از سوی مصطفی کمال و اعلام جمهوری در مارس 1924 پرده ابهامی را که ناسیونالیست های ترک بر مقاصد خود کشیده بودند به کنار زد. از این مرحله به بعد کردستان ترکیه دستخوش شورش های بسیاری شد که می توان به شورش شیخ سعید (1925)، شورش آرارات (1930) و

1- Mc Dowall, David, “A Modern History of the Kurds”, London, I.B. Tauris Publishers, 2001, pp. 88-90.
2- وانلی کندال و عصمت شریف، کردها، ترجمه ابراهیم یونسی، تهران: روزبهان، 1372، صص 77 و 78.
3- کریس کوچرا، جنبش ملی کرد، ترجمه ابراهیم یونسی، تهران: نگاه، 1373، ص 381.
4- واسیلی نیکیتین، کرد و کردستان، ترجمه محمد قاضی، تهران: نیلوفر، 1375، صص 418 و 419.