تروریسم علیه انقلاب صفحه 44

نمی توان ادعا کرد تمام پدیده تروریسم متأثر از امپریالیسم بوده، اما از آن می توان به عنوان یک مؤلفه مهم یاد کرد. این موضوع را در تمام کشورهای خاورمیانه و به ویژه درباره سازمان القاعده نیز می توان مشاهده کرد.(1)

دوازدهم. نگرش تلفیقی میان نظریه ها و رهیافت های به تروریسم

اشاره

برای تبیین پدیده تروریسم در ایران عصر انقلاب و البته بازتولید آن در سه دهه بعد، نمی توان تنها از یک نظریه و رهیافت بهره برد. برای تبیین تروریسم در ایران، شاید لازم باشد از بیشتر 11 مورد ذکر شده پیشین استفاده شود. تروریسمی که در اواخر دوران پهلوی و آغاز انقلاب رخ داد را باید در چند لایه بررسی کرد. به طور مثال می توان از وجوه و ابعاد زیر سخن گفت:

1. زمینه های سیاسی و ساختاری شکل گیری خشونت؛ از جمله نظام استبدادی دوران پهلوی.

2. تقویت مؤلفه های فرهنگ سیاسی منازعه جو.

3. تأمین زمینه های ایدئولوژیک، به ویژه ایدئولوژی های کمونیستی و چپ گرا.

4. رسوخ اندیشه مبارزه مسلحانه که دردهه 1350 در بسیاری از نقاط جهان رواج داشت، (فرهنگ انتقالی).

5. وجود زمینه ها و استعدادهای روانشناختی در برخی افراد که اغلب جوانانی بودند که در بحران هویت به سر می بردند.

6. نفوذ و دخالت مؤثر دولت های بیگانه.

7. مطالبات قومی- مذهبی با هدف جدایی طلبی.

درباره تروریسم ابتدا به چند نکته که کمتر مورد توجه قرار گرفته است اشاره می کنیم. نخست اینکه، تروریسم گونه ای از بسط خشونت های گذشته است که در جوامع سنتی میان دو طرف نزاع سیاسی رخ می داده، اما امروز به صورت های دیگر و از جمله تروریسم