آگاهی ائمه اثنی عشر علیهم السلام از غیب صفحه 100

برای آنان دست می دهد، نقل می کنند؛ چه آن گروه، به هیچ چیز مقیّد نیستند و از این رو، در این باره بی هیچ تکلّفی سخن می گویند و از شگفتیهایی خبر می دهند و چه بسا که فقیهان، منکر مقامات ایشان باشند؛ چه آنان را از تکلیف ساقط می یابند و معتقدند ولایت جز با عبادت میسّر نمی شود، ولی این پندار غلط است؛ زیرا خدا احسان و کرم خویش را به هر که بخواهد، ارزانی می فرماید». (1)

روشن است که «ولایت» و «مکاشفۀ» مورد نظر ابن خلدون، غیر از ولایت و علم معصوم است؛ زیرا علم خدادادی معصوم و رفتار و کردار او از یکدیگر جدا نیستند. علّت پدید آمدن رفتار و کردار، علم و یقین به وجود شیء واحساس نیاز به آن است.

این گونه نیست که رفتار انسان به علّت عدم علم پدید آید، یا این که با علم او مخالف باشد و الّا مانند کسی است که یقین دارد پشت سر او آب وجود دارد و با این که نیازمند به آب است، در غیر آن جهت، به دنبال آب می گردد.

4- نظر فخر رازی:

وی در کتاب تفسیر خود، (2) تنها «کرامت» را در قرآن اثبات می کند، نه بیشتر، در حالی که ما می خواهیم علم خدادادی را به عنوان یک ویژگی لازم برای معصوم اثبات کنیم. تنها چیزی که