رازهای نهان در موسیقی (جوان و موسیقی) صفحه 31

صاحب قاموس و صحاح گفته­اند : ترجیع، گردانیدن آواز در حلق است و صاحب نهایه ترجیع را تصور نموده به این که بگوید : اآ اآ اآ و سایر اهل لغت هم قریب به همین مضمون گفته­اند و خلاصه ترجیع همانست که در اصطلاح خواننده­ها تحریرش گویند .(1)

بنابراین ترجیع عبارت است از : آوا ، آهنگ دادن به صدا ، زیر و بم و چهچۀ صدا .

5- معنای طرب (مطرب)

اشاره

حالتی است که از آن برای آدمی خوشحالی یا اندوه حاصل می­شود .(2)

طرب را در صحاح این طور معنی کرده : ( الطرب خفه یصیب الانسان شده حزن او سرور) ( صحاح ، قاموس)

طرب یک سبکی است که به سبب اندوه زیاد یا خوشحالی فوق العاده به انسان دست می­دهند .

و قریب به همین معنی را سایر اهل لغت ذکر کرده­اند .

پس طرب حرکتی است در طبع ، از سرور یا اندوهی که ناشی از شنیدن سازها و آوازهای خوش است حاصل می­شود . (3)

به فیض کاشانی قدس سرهو خراسانی قدس سره نسبت داده­اند که این دو بزرگوار منکر حرمت غناء شده­اند . امام خمینی قدس سره در این مورد می­فرماید :

این نسبت بر خلاف ظاهر کلام این دو بزرگوار است . بلکه ظاهر کلامشان این است که غناء دو قسم است : غنای حق و غنای باطل .

1- 1- گناهان کبیره ، ج1 ، ص 265- 266.
2- 2- عین الحیوه ، ج1 ، ص 418.
3- 3- گناهان کبیره ، ج1 ، ص 265- 266.