اتحاد ملی و انسجام اسلامی در پرتو آموزه های غدیر صفحه 45

بذلوا جهدهم لتأییده و اعتقاده و الدعوه الیه، فالمجتهد و ان اخطأ معذور...»؛(1) «همانا از مهم ترین چیزهایی که فرقه های اسلامی به آن مبتلا هستند این که برخی از آن ها بعضی دیگر را نسبت به فسق و کفر می دهند، با آنکه هدف هر کدام از آن ها رسیدن به حق است با آنچه که از کوشش برای تأیید و اعتقاد به حقّ و دعوت به آن بذل کرده است. پس مجتهد گرچه خطا کرده معذور است...».

ز) ابن حزم می گوید

«و ذهبت طائفه الی انّه لایکفّر و لایفسّق مسلم بقول قاله فی اعتقاد او فتیا، و انّ کل من اجتهد فی شیی ء من ذلک فدان بما رأی انّه الحقّ فانّه مأجور علی کلّ حال، ان أصاب فأجران و ان اخطأ فأجر واحد. قال: و هذا قول ابن ابی لیلی، و ابی حنیفه و الشافعی و سفیان الثوری و داودبن علی، و هو قول کل من عرفنا له قولاً فی هذه المسأله من الصحابه لانعلم منهم خلافاً فی ذلک اصلاً»؛(2) «طائفه ای معتقدند که نباید مسلمانی را نسبت به کفر و یا فسق داد به جهت گفتاری که در باب اعتقاد یا فتوا داده است، و این که هر مجتهدی در این مسائل به آنچه اعتقاد پیدا کرده که حقّ است به هرحال مأجور می باشد، اگر به واقع رسیده دو اجر دارد و اگر به خطا رفته یک ثواب دارد. آن گاه می گوید: این قول ابن ابی لیلی و ابوحنیفه و شافعی و سفیان ثوری و داودبن علی است، و نیز قول هر صحابی که گفتار او را در این مسأله شناخته ایم و از آن ها خلافی در این مسأله هرگز سراغ نداریم».