الغدیر همراه جلد 8 صفحه 75

مطلق است و این آیه نیز با آن معارض نیست؛ بلکه فقط در میان بیان حکم زنان شوهردار اسیر است. منهای آن آیه، حرمت جمع بین دو خواهر، همچنان باقی است و دانشمندان در این زمینه بحث هایی طولانی دارند.(1)

24. رد مادر از ثلث میراث

ابن عباس نزد عثمان آمد و گفت: چرا دو برادر، سهم ارث مادر را به یک ششم بر می گردانند. خدا فرمود: «فان کان له اخوه»(2) و دو برادر در زبان قوم تو «برادران» نیستند. عثمان در پاسخ گفت: من چیزی را که پیش تر عمل شده و میراث بدان گونه تقسیم گردیده و در شهرها شناخته شده است، نمی توانم بشکنم. همین مضمون در عبارت طبری، حاکم، بیهقی، ابن حزم، رازی، ابن کثیر، سیوطی و آلوسی آمده است.(3)

علّامه امینی (رضی الله عنه) می نویسد: نوع جواب عثمان به ابن عباس، حکایت از آن دارد که خلیفه به ادبیّات زبان قوم خود آشنا نبوده است وگرنه می توانست بگوید که در زبان عرب اطلاق جمع به دو و بیشتر، رایج است و در قرآن نیز نمونه هایی وجود دارد.

جای تعجب از ابن عباس است که او به این نکته ادبی، قرآنی و فقهی توجّه نکرده است؛ مگر آنکه او خواسته باشد

1- ر. ک. احکام القرآن، قصاص 1/ 158 و 2/199 و .....
2- نساء /11.
3- جامع البیان، طبری 4/188 و....