بر کرانه غدیر صفحه 1003

ائمه علیهم السلام نیز از هر فرصت مناسبی برای تبلیغ پیام غدیر استفاده کرده و آن را برای مردم بیان می کردند، تا آنجا که امام باقر علیه السلام متن کامل خطبه غدیر را برای مردم بازگو فرمود و امام رضا علیه السلام مناظراتی در این باره برقرار نمود.

از سوی دیگر اصحاب ائمه علیهم السلام حاملان پیام غدیر بودند، و در حضور امامان علیهم السلام اقدام به حفظ و نشر غدیر نمودند.

شعر شاعران نیز نقش مهمی در حفظ غدیر در طول زمانهای ظلمانی داشته چه آنکه قالب شعر محفوظتر است و مردم علاقه خاصی به آن دارند. از ساعتی که خطبه پیامبر صلی الله علیه و آله پایان یافت حسان بن ثابت اولین شعر را در حضور آن حضرت سرود و دلیل روشنی شد تا شاعران در طول چهارده قرن با هنر خود غدیر را حفظ کنند و براحتی به نسلهای بعد برسانند. اینها شکلهای مختلف فرهنگی بود که غدیر را در قرن اول حفظ کرد و البته این طرق در قرنهای بعد نیز ادامه یافت. تنها اثر مکتوبی که در قرن اول درباره غدیر شناخته شده همان «کتاب سلیم» است که ذکر شد.

مرحله دوم: از روایت به تألیف

از اوایل قرن دوم هجری که تدوین معارف دینی رسما آزاد اعلام شد، تبلیغ غدیر نیز شکلی تازه بخود گرفت و کم

کم از شکل روایت به صورت تألیف در آمد. در اواسط قرن دوم اولین تألیف مستقل درباره غدیر را می بینیم که از فراهیدی است. در ادامه این راه کتابهای مختلفی به صورت مستقل یا ضمنی در موضوع غدیر تدوین شد.

ابو المعالی جوینی از قرن پنجم می گوید:

در بغداد در دست صحافی کتابی دیدم که بر جلد آن نوشته بود:

«جلد بیست و هشتم از اسناد حدیث من کنت مولاه فعلی مولاه، و بعد از این جلد بیست و نهم خواهد بود»!!

همچنین ابن کثیر دمشقی می گوید: