بر کرانه غدیر صفحه 225

مقدمه

اسرار غدیر ص 95 محمد باقر انصاری

همانطور که داستان غدیر و خطبه آن با یک سند واحد به دست ما نرسیده است، به علل مختلفی از قبیل شرائط تقیه و امثال آن، و نیز طولانی بودن خطبه و عدم امکان حفظ کامل آن برای همگان، اکثر راویان «غدیر» گوشه هایی از آن را نقل کرده اند، ولی جمله «من کنت مولاه فعلی مولاه» و چند جمله دیگر آن را همه راویان به اشاره یا صریحا نقل کرده اند.

با این همه، متن خطبه به طور کامل به دست ما رسیده است، و این از توجهات صاحب ولایت است که این سند بزرگ اسلام را برای ما حفظ کرده است. در این بخش توضیحاتی پیرامون آن داده خواهد شد.

بحث در معنای کلمه «مولی»

با آنکه خطبه غدیر به عنوان یک منشور دائمی اسلام تلقی می شود و دارای محتوایی فراگیر نسبت به همه جوانب اسلام به صورت کلی است، ولی بحثهای علمی در متن حدیث غدیر عموما در کلمه «مولی» و معانی عرفی و لغوی آن مرتکز است.

این بدان جهت است که قطب اصلی حدیث جمله «من کنت مولاه فعلی مولاه» است، و هر گاه به صورت اختصار به حدیث غدیر اشاره شود همین جمله مد نظر قرار می گیرد، و راویان و محدثین نیز در هنگام اختصار به همین جمله اکتفا نموده اند و قرائن همراه آن را حذف کرده اند.

نکته قابل توجه در این مقطع آن است که با توجه به متن خطبه مفصل و دقت در سایر مطالبی که پیامبر صلی الله علیه و آله در خطبه خود فرموده اند، معنای «مولی» و مراد از «ولایت» هم برای مخاطبین در غدیر بسیار واضح و روشن بوده،

و هم برای هر منصفی که متن را مطالعه کند و شرایط خطبه را به طور کامل در نظر بگیرد واضح تر از آن خواهد بود که جای بحث و احتجاج باشد (1).

منشأ این بحثها از آنجا شروع شده که اکثر راویان مخالف شیعه، فقط همین یک فقره از حدیث را نقل کرده اند، و متکلمین آنها برای دفاع از خود همه قرائن و مطالب تاریخ را رها کرده اند و از همه خطبه کلمه «مولی» را انتخاب کرده اند و به بحث درباره معنای لغوی و عرفی آن پرداخته اند. طبیعی است که در مقابل آنان علمای شیعه هم بر سر همین موضوع بحث نموده و به آنان جواب لازم را داده اند و به طور نا خواسته همه جوانب سخن بر سر همین یک کلمه مرتکز شده است.