- دیباچه 1
- پیش گفتار 3
- بخش اول: محیط زیست طبیعی 7
- اشاره 7
- فصل اول: تقدس طبیعت و محیط زیست 8
- 1. تعریف محیط زیست 8
- اشاره 8
- 2. جهان بینی و محیط زیست؛ مقدس بودن یا نبودن طبیعت 9
- اشاره 12
- 3. طبیعت در آموزه های اسلامی 12
- الف) طبیعت، آیت الهی 13
- ب) طبیعت، آفریده و پرورده خداوند 15
- 4. اسلام و شیوه تصرف در طبیعت 16
- ج) طبیعت، نعمت خداوند 16
- اشاره 18
- 1. چشم انداز بحران های زیست محیطی 18
- فصل دوم: تخریب طبیعت و بحران های زیست محیطی 18
- 2. مفهوم شناسی بحران زیست محیطی 19
- 3. ارزیابی بحران های زیست محیطی 23
- 4. آمارهای هشداردهنده زیست محیطی 25
- 5. زمینه های تخریب محیط زیست در ایران 33
- فصل سوم: اسلام و مبانی حفاظت از طبیعت و محیط زیست1 36
- 1. اصول مکتب زیست محیطی اسلام 36
- اشاره 36
- اشاره 42
- الف) دلیل عقلی 42
- 2. مبانی فقهی حفظ محیط زیست 42
- ب) قرآن کریم 43
- ج) سنت 47
- 3. قواعد فقهی حفظ محیط زیست 48
- اشاره 48
- الف) قاعده لاضرر 49
- ب) قاعده اتلاف 51
- ج) قاعده تسبیب 52
- د) قاعده ضمان ید 53
- اشاره 54
- بخش دوم: اخلاق زیست محیطی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله 54
- فصل اول: آب 55
- اشاره 55
- الف) آب، منشأ حیات 56
- اشاره 56
- 1. آب در آموزه های قرآنی 56
- ب) آب (باران)، وسیله بیداری فطرت 57
- د) نقش گناهان در کمبود باران 58
- ج) باران، رحمت الهی 58
- ه) جدایی آب های شور و شیرین، نشان قدرت و حکمت الهی 59
- و) آب، پاک و پاک کننده 60
- 2. پیش گیری از آلودگی و رعایت پاکیزگی در سیره پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 61
- ب) آب، سرور نوشابه ها 64
- ج) آلوده کردن آب های شیرین ممنوع! 64
- 3. ارجمندی آب و پاکیزگی آن در سیره پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 64
- الف) طعم آب، طعم زندگی 64
- اشاره 64
- د) آب جوشیده، سودمندترین نوشابه 65
- ه) آب، ثروت عمومی 65
- و) برترین صدقه 66
- ی) باران و برف، سرچشمه آب های زمینی 67
- 4. پیش گیری از آلودگی آب در سیره پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 68
- 5. اسراف و تبذیر در مصرف آب 70
- اشاره 73
- فصل دوم: خاک (زمین) 73
- 1. خاک، منبع اساسی حیات 74
- 2. اهمیت خاک 75
- 3. خاک، محیط زیستی زنده 76
- 4. زمین در آموزه های قرآنی 76
- اشاره 81
- 5. نمایی از فاجعه تخریب خاک در ایران 81
- نمونه اول 82
- نمونه دوم 82
- نمونه سوم 83
- اشاره 86
- 1. تعریف و اهمیت کشاورزی 86
- فصل سوم: کشاورزی 86
- 2. فضیلت کشاورزی در اسلام 87
- اشاره 87
- الف) ارتباط شگفت آب و خاک 89
- ب) روش نگه داری حبوبات 90
- ج) سیر دانه تا خوشه، نماد رشد اسلام و مسلمانان 91
- اشاره 93
- الف) تشویق به کار کشاورزی 93
- 3. فضیلت کشاورزی در سیره رسول خدا صلی الله علیه و آله 93
- ب) کشاورزی، بهترین ثروت 95
- فصل چهارم: درخت و گل و گیاه (چشم انداز سبز) 98
- 1. منافع درخت 98
- 2. منافع جنگل و مرتع 98
- اشاره 98
- 3. منافع گل ها و گیاهان 100
- الف) گیاهان؛ جلوه حیات زمین 101
- اشاره 101
- 4. درخت و گیاه در قرآن 101
- ب) گیاهان؛ شادی بخش و روح افزا 102
- ج) جنگل و مرتع؛ آیه، نعمت و متاع زندگی 103
- الف) تشویق به درخت کاری 106
- اشاره 106
- 5. جایگاه درخت و گل و گیاه در سیره رسول خدا صلی الله علیه و آله 106
- ب) پیروی از شیوه های علمی در درخت کاری 107
- ج) ارزش اقتصادی درخت کاری و باغ داری 108
- د) بریدن درختان و نابودی جنگل ها 109
- 6. ارجمندی گل ها در نگاه پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 110
- فصل پنجم: حیوانات 113
- 1. تنوع زیستی و خطر انقراض 113
- اشاره 113
- 2. حمایت از تنوع زیستی 114
- 3. مقایسه قانون حمایت از حیوانات در غرب و اسلام 115
- 4. جایگاه ارزشمند حیوانات در قرآن 116
- اشاره 116
- الف) شیوه شناخت اسبان اصیل 117
- ب) سرّ له له زدن سگ 118
- ج) دعوت به تفکر در آفرینش شتر 119
- د) موریانه، حشره ای قدرتمند 120
- ه) عنکبوت، استاد نساجی 122
- 5. جایگاه حیوانات در سیره پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 124
- اشاره 124
- الف) تشویق به دام داری 125
- ب) وظایف مردم در برابر حیوانات 126
- ج) به ناحق کشتن حیوانات 130
- ذ) دوزخ، سزای زجرکش کردن گربه 131
- د) آمرزش به واسطه نجات سگ 131
- ز) تشویق به پرورش مرغ و خروس در خانه 132
- ی) زنبورداری، شغلی در نهایت سودمندی 132
- ر) قرنطینه حیوانات بیمار 132
- ه_ ) کبوتر، انیس تنهایی 132
- 6. حقوق حیوان در فقه شیعه 133
- کتاب نامه 136
- کتاب 136
- اشاره 136
- نشریه 140
در قبال محیط زیست کند که به سود اجتماع است.
2. مبانی فقهی حفظ محیط زیست
اشاره
2. مبانی فقهی حفظ محیط زیست
در زمینه مباحث فقهی مرتبط به محیط زیست نمی توان از مجموعه آثار فقهی قرون گذشته، شیوه نظام واری را متناسب با نیازها و دریافت های بشر معاصر به دست آورد، ولی در لابه لای مباحث فقهی از قبیل طهارت، جهاد، لقطه، احیای موات، صید و ذباحه و حتی حدود و دیات می توان بحث های متنوع و مرتبطی یافت. در این بخش ها، صدها خبر در مجموعه های روایی به چشم می خورد که بحث های فقهی معمولاً بر محور آنها طرح شده است.
الف) دلیل عقلی
الف) دلیل عقلی
مقصود از حکم عقل در مسئله محیط زیست، بخشی از مدرکات عقل عملی است که در کتاب های اصولی متأخر به آن توجه کرده اند و بر قاعده کلامی حسن و قبح عقلی که نزد عدلیه به رسمیت شناخته شده و نیز قاعده ملازمه میان حکم عقل و حکم شرع استوار گشته است. در این باره، هر گونه اقدام انسانی که به برهم خوردن توازن و تعادل محیط زیست بینجامد و موجب اخلال در نظام زندگی شود، قبیح است. در مقابل، تلاش آدمی در جهت حفظ محیط زیست و احیای آن که به تقویت توازن و تعادل عناصر آن می انجامد، موجب حفظ نظام و بقای نوع و مصداق عمل نیکو و پسندیده است. نتیجه حکم به ضمیمه قاعده ملازمه حکم عقل و شرع، وجوب شرعی اصلاح محیط زیست و حرمت تخریب آن است.