- دیباچه 1
- پیش گفتار 3
- اشاره 7
- بخش اول: محیط زیست طبیعی 7
- 1. تعریف محیط زیست 8
- اشاره 8
- فصل اول: تقدس طبیعت و محیط زیست 8
- 2. جهان بینی و محیط زیست؛ مقدس بودن یا نبودن طبیعت 9
- اشاره 12
- 3. طبیعت در آموزه های اسلامی 12
- الف) طبیعت، آیت الهی 13
- ب) طبیعت، آفریده و پرورده خداوند 15
- ج) طبیعت، نعمت خداوند 16
- 4. اسلام و شیوه تصرف در طبیعت 16
- فصل دوم: تخریب طبیعت و بحران های زیست محیطی 18
- 1. چشم انداز بحران های زیست محیطی 18
- اشاره 18
- 2. مفهوم شناسی بحران زیست محیطی 19
- 3. ارزیابی بحران های زیست محیطی 23
- 4. آمارهای هشداردهنده زیست محیطی 25
- 5. زمینه های تخریب محیط زیست در ایران 33
- 1. اصول مکتب زیست محیطی اسلام 36
- فصل سوم: اسلام و مبانی حفاظت از طبیعت و محیط زیست1 36
- اشاره 36
- اشاره 42
- الف) دلیل عقلی 42
- 2. مبانی فقهی حفظ محیط زیست 42
- ب) قرآن کریم 43
- ج) سنت 47
- اشاره 48
- 3. قواعد فقهی حفظ محیط زیست 48
- الف) قاعده لاضرر 49
- ب) قاعده اتلاف 51
- ج) قاعده تسبیب 52
- د) قاعده ضمان ید 53
- بخش دوم: اخلاق زیست محیطی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله 54
- اشاره 54
- اشاره 55
- فصل اول: آب 55
- اشاره 56
- 1. آب در آموزه های قرآنی 56
- الف) آب، منشأ حیات 56
- ب) آب (باران)، وسیله بیداری فطرت 57
- د) نقش گناهان در کمبود باران 58
- ج) باران، رحمت الهی 58
- ه) جدایی آب های شور و شیرین، نشان قدرت و حکمت الهی 59
- و) آب، پاک و پاک کننده 60
- 2. پیش گیری از آلودگی و رعایت پاکیزگی در سیره پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 61
- ب) آب، سرور نوشابه ها 64
- 3. ارجمندی آب و پاکیزگی آن در سیره پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 64
- الف) طعم آب، طعم زندگی 64
- ج) آلوده کردن آب های شیرین ممنوع! 64
- اشاره 64
- د) آب جوشیده، سودمندترین نوشابه 65
- ه) آب، ثروت عمومی 65
- و) برترین صدقه 66
- ی) باران و برف، سرچشمه آب های زمینی 67
- 4. پیش گیری از آلودگی آب در سیره پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 68
- 5. اسراف و تبذیر در مصرف آب 70
- اشاره 73
- فصل دوم: خاک (زمین) 73
- 1. خاک، منبع اساسی حیات 74
- 2. اهمیت خاک 75
- 3. خاک، محیط زیستی زنده 76
- 4. زمین در آموزه های قرآنی 76
- اشاره 81
- 5. نمایی از فاجعه تخریب خاک در ایران 81
- نمونه دوم 82
- نمونه اول 82
- نمونه سوم 83
- فصل سوم: کشاورزی 86
- 1. تعریف و اهمیت کشاورزی 86
- اشاره 86
- اشاره 87
- 2. فضیلت کشاورزی در اسلام 87
- الف) ارتباط شگفت آب و خاک 89
- ب) روش نگه داری حبوبات 90
- ج) سیر دانه تا خوشه، نماد رشد اسلام و مسلمانان 91
- اشاره 93
- 3. فضیلت کشاورزی در سیره رسول خدا صلی الله علیه و آله 93
- الف) تشویق به کار کشاورزی 93
- ب) کشاورزی، بهترین ثروت 95
- اشاره 98
- فصل چهارم: درخت و گل و گیاه (چشم انداز سبز) 98
- 1. منافع درخت 98
- 2. منافع جنگل و مرتع 98
- 3. منافع گل ها و گیاهان 100
- الف) گیاهان؛ جلوه حیات زمین 101
- 4. درخت و گیاه در قرآن 101
- اشاره 101
- ب) گیاهان؛ شادی بخش و روح افزا 102
- ج) جنگل و مرتع؛ آیه، نعمت و متاع زندگی 103
- اشاره 106
- الف) تشویق به درخت کاری 106
- 5. جایگاه درخت و گل و گیاه در سیره رسول خدا صلی الله علیه و آله 106
- ب) پیروی از شیوه های علمی در درخت کاری 107
- ج) ارزش اقتصادی درخت کاری و باغ داری 108
- د) بریدن درختان و نابودی جنگل ها 109
- 6. ارجمندی گل ها در نگاه پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 110
- فصل پنجم: حیوانات 113
- اشاره 113
- 1. تنوع زیستی و خطر انقراض 113
- 2. حمایت از تنوع زیستی 114
- 3. مقایسه قانون حمایت از حیوانات در غرب و اسلام 115
- 4. جایگاه ارزشمند حیوانات در قرآن 116
- اشاره 116
- الف) شیوه شناخت اسبان اصیل 117
- ب) سرّ له له زدن سگ 118
- ج) دعوت به تفکر در آفرینش شتر 119
- د) موریانه، حشره ای قدرتمند 120
- ه) عنکبوت، استاد نساجی 122
- اشاره 124
- 5. جایگاه حیوانات در سیره پیامبر اعظم صلی الله علیه و آله 124
- الف) تشویق به دام داری 125
- ب) وظایف مردم در برابر حیوانات 126
- ج) به ناحق کشتن حیوانات 130
- د) آمرزش به واسطه نجات سگ 131
- ذ) دوزخ، سزای زجرکش کردن گربه 131
- ی) زنبورداری، شغلی در نهایت سودمندی 132
- ه_ ) کبوتر، انیس تنهایی 132
- ر) قرنطینه حیوانات بیمار 132
- ز) تشویق به پرورش مرغ و خروس در خانه 132
- 6. حقوق حیوان در فقه شیعه 133
- کتاب نامه 136
- کتاب 136
- اشاره 136
- نشریه 140
از مواد غیرآلی، مواد آلی، موجودات زنده، هوا و آب است. ماده به طور پیوسته از خاک به گیاه و از گیاه به خاک در حال گردش است. گیاهان، آب و مواد مغذی شیمیایی یا معدنی را از خاک به دست می آورند.(1)
2. اهمیت خاک
2. اهمیت خاک
خاک ها به دلایل زیر اهمیت ویژه ای دارند:
1. خاک یک منبع طبیعی است که برای رشد گیاهان لازم است؛
2. فرسایش خاک ها موجب اضمحلال محیط می شود و در نتیجه، پدیده از بین رفتن خاک باید کنترل شود؛
3. خاک، منبع و تأمین کننده رسوبات است؛
4. خاک، فیلتر یا صافی برای آب های زیرزمینی است؛
5. خاک، ماده مورد نیاز در ساختن راه ها و ساختمان هاست.
افزون بر اینها، بخش بزرگی از غذای انسان از خاک به دست می آید. این امر بدین معنا نیست که خاک، ماده خوراکی است، بلکه انسان با خوردن گیاهانی که در محیط خاک رشد می کنند و تغذیه از حیواناتی که از گیاهان تغذیه می کنند، به طور غیرمستقیم از خاک تغذیه می کند. با وجود پیشرفت فن آوری، خاک همواره مورد نیاز انسان بوده و خواهد بود و انسان برای ادامه حیات خود به خاک نیاز دارد. بنابراین، خاک، منبعی برای رشد مواد غذایی و نیز محیطی است که با پایش آن می توان آثار منفی بر زندگی انسان را مهار کرد. آثار زیان آور ممکن است خود را به صورت فرسایش، از دست دادن
1- زیستن در محیط زیست، صص 80 _ 82 .