تفسیر مردان (آیاتُ الرِّجالِ فِی الْقُرآن) بررسیمجموعه‌آیات مربوط به «مردان» درقرآن کریم «جلد اول» صفحه 305

(352) آياتُ‌الرِّجال فِي‌الْقُرْآن

صفــات است نه تنهــا استفــاده از آن بـرخـلاف بهداشت نيست بلكه همــان‌طور كه در جلد سوم تفسير نمونه ذيل آيه 43 سوره نساء شــرح داديــم طبــق گــواهــي دانشمنــدان اثــر ميكـرب‌كشــي قـابـل ملاحظه‌اي دارد .

فلسفه وضو و تيمّم

درباره فلسفه «تيمّم» در جلدسوم تفسيرنمونه به‌اندازه‌كافي بحث شده‌است، اما درباره فلسفه « وضو » ، شك نيست كه وضو داراي دو فايده روشن است: فايده‌بهداشتي و فايده اخلاقي و معنوي، از نظر بهداشتي شستن صورت و دست‌ها آن هم پنج بار و يا لااقل سه بار در شبانه روز ، اثر قابل‌ملاحظه‌اي در نظافت بدن دارد، مسح‌كردن بر سر و پشت‌پاها كه شرط آن رسيدن آب به موها يا پوست تن است ، سبب مي‌شود كه اين اعضا را نيز پاكيزه بداريم و همان‌طور كه در فلسفه غسل اشاره خواهيم كرد تماس آب با پوست بدن اثر خاصي در تعادل اعصاب سمپاتيك و پاراسمپاتيك دارد. و ازنظراخلاقي و معنوي چون با قصدقربت و براي خدا انجام مي‌شود اثر تربيتي دارد مخصوصا چون مفهوم كنايي آن اين است كه از فرق تا قدم در راه اطاعت تو گام برمي‌دارم مؤيّد اين فلسفه اخلاقي و معنوي است. در روايتي‌از امام علي‌بن‌موسي‌الرضا مي‌خوانيم: « اِنَّما اَمَرَ بِالْوُضُوءِ وَ بَدَءَبِه لاَِنْ يَكُونَ‌الْعَبْدُ طاهِرا اِذاقامَ‌بَيْنَ يَدَيِ‌الْجَبّارِ، عِنْدَمُناجاتِه اِيّاهُ ، مُطيعا لَهُ فيما اَمَرَهُ، نَقِيّا مِنَ‌الاَْدْناسِ وَالنَّجاسَةِ، مَعَ مافيهِ مِنْ‌ذَهابِ الْكَسَلِ وَ طَرْدِالنُّعاسِ وَ تَزْكِيَةِ‌الْفُؤادِ لِلْقِيامِ بَيْنَ‌يَدَيِ الْجَبّارِ: براي اين‌دستور وضو داده شده و آغاز عبادت با آن است كه بندگان هنگامي‌كه در پيشگاه خدا مي‌ايستند و با او مناجات مي‌كنند پاك باشند و دستورات او را به كار بندند ، از آلودگي‌ها و نجاست‌ها بركنار شوند ، علاوه بر اين وضو سبب مي‌شود كه آثار خواب و كسالت از انسان برچيده شود و قلب براي قيام در پيشگاه خدا نور و صفايابد ».(1) از تــوضيحـاتي كـه درباره فلسفه غسل خواهيم گفت نيز فلسفه وضو روشن‌تر مي‌شود .

تفسير مردان (353)

فلسفه غسل

بعضي مي‌پرسند : چرا اسلام دستور مي‌دهد كه به هنگام جُنُب شدن تمام بدن را بشويند در حالي كه فقط عضو معيّني آلوده‌مي‌شود و آيا ميان بول‌كردن و خارج‌شدن منّي تفاوتي هست كه در يكي فقط محلّ را بايد شست و در ديگري تمام بدن را؟ اين سؤال يك پاسخ اجمالي دارد و يك پاسخ مشروح : پاسخ اجمالي آن اين است كه خارج شدن منّي از انسان ، يك عمل موضعي نيست ( مانند بول و ساير زوايد ) به دليل اين‌كه اثر آن در تمام بدن آشكار مي‌گردد و تمام سلول‌هاي تن به دنبال خروج آن در يك حالت سستي مخصوص فرو مي‌روند و اين خود نشانه تأثير آن روي تمام اجزاء بدن است توضيح اين‌كه : طبق تحقيقات دانشمندان در بدن انسان دو سلسله اعصاب نباتي وجود دارد كه تمام فعاليت‌هاي بدن را كنترل مي‌كنند « اعصاب سمپاتيك » و « اعصاب پاراسمپاتيك » اين دو رشته اعصاب در سراسر بدن انسان و در اطراف تمام دستگاه‌ها و جهازات داخلي و خارجي گسترده‌اند ، وظيفه اعصاب سمپاتيك « تند كردن » و به فعاليّت واداشتن دستگاه‌هاي مختلف بدن است و وظيفه اعصاب « پاراسمپاتيك » « كند كردن » فعاليت آن‌ها است ، در واقع يكي نقش « گاز » اتومبيل و ديگري نقش « ترمز » را دارد و از تعادل فعاليّت اين دو دسته اعصاب نباتي ، دستگاه‌هاي بدن به طور متعادل كار مي‌كند. گاهي جريان‌هايي در بدن رخ مي‌دهد كه اين تعادل را به هم مي‌زند ، از جمله اين جريان‌ها مسأله « ارگاسم » ( اوج لذّت جنسي ) است كه معمولاً مقارن خروج مني صورت مي‌گيرد. در اين موقع سلسله اعصاب پاراسمپاتيك ( اعصاب ترمز كننده ) بر اعصاب سمپاتيك ( اعصاب محرك ) پيشي مي‌گيرد و تعادل به شكل منفي به هم مي‌خورد. اين موضوع نيز ثابت شده است كه از جمله اموري كه مي‌تواند اعصاب سمپاتيك را به كار وادارد و تعادل از دست رفته را تأمين كند تماس آب با بدن است و از آن‌جا كه تأثير « ارگاسم » روي تمام اعضاي بدن به‌طور محسوس ديده مي‌شود و تعادل اين دو دسته اعصاب در سراسر بدن به هـم مي‌خورد دستور داده شده است كه پس از آميزش جنسي ، يا خروج مني ، تمام بدن با آب شسته شود و در پرتو اثر حيات بخش آن تعادل كامل در ميان اين دو دسته اعصاب در سراسر بدن برقرار گردد. البته فايده غسل منحصر به اين نيست بلكه غسل

(354) آياتُ‌الرِّجال فِي‌الْقُرْآن