تفسیر مردان (آیاتُ الرِّجالِ فِی الْقُرآن) بررسیمجموعه‌آیات مربوط به «مردان» درقرآن کریم «جلد اول» صفحه 353

7 ـ كليه مواردي كه احتمال اشتباهي براي سارق در ميان باشد كه مال خود را به مال ديگري احتمالاً اشتباه كرده است از اين حكم مستثني است. و پاره‌اي از شرايط ديگر كه شرح آن در كتب فقهي آمده است. اشتباه نشود منظور از ذكر شرايط بالا اين نيست كه سرقت تنها در صورت اجتماع اين شرايط حرام است ، بلكه منظور اين است كه اجراي حدّ مزبور ، مخصوص اين‌جا است وگرنه سرقت به هر شكل به هر صورت و به هر اندازه و هر كيفيت در اسلام حرام است .

اندازه قطع دست سارق

معروف در ميان فقهاي ما با استفاده از روايات اهل‌بيت عليهم‌السلام اين است كه تنها چهــار انگشــت از دست راست بريده مي‌شود ، نه بيشتر، اگــر چه فقهــاي اهل تسنّن بيش از آن گفتــه‌اند .

تفسير مردان (401)

آيا مجازات اسلامي سرقت خشونت آميز است ؟

بارها اين ايراد از طرف مخالفان اسلام و يا پاره‌اي از مسلمانان كم اطلاع شده است كه اين مجازات اسلامي بسيار شديد به نظر مي‌رسد و اگر بنا بشود اين حكم در دنياي امروز عمل شود بايد بسياري از دست‌ها را ببرند ، به علاوه اجراي اين حكم سبب مي‌شود كه يك نفر گذشته از اين‌كه عضو حساسي از بدن خود را از دست دهد تا پايان عمر انگشت نما باشد. در پاسخ اين ايراد بايد به اين حقيقت توجه داشت كه : اولاً : همان‌طور كه در شرايط اين حكم گفتيم هر سارقي مشمول آن نخواهد شد بلكه تنها يك دسته از سارقان خطرناك هستند كه رسما مشمول آن مي‌شوند. ثانيا : با توجه به اين‌كه راه اثبات جرم در اسلام شرايط خاصّي دارد اين موضوع بازهم تقليل پيدا مي‌كند . ثالثا : بسياري از ايرادهايي كه افراد كم اطّلاع بر قوانين اسلام مي‌كنند به خاطر آن است كه يك حكم را به طور مستقلّ و منهاي تمام احكام ديگر مورد بررسي قرار مي‌دهند ، يعني به عبارت ديگر آن‌حكم را در يك‌جامعه صد در صد غيراسلامي فرض مي‌كنند ، ولي اگر توجّه داشته باشيم كه اسلام تنها اين يك حكم نيست بلكه مجموعه احكامي است كه پياده شدن آن در يك اجتماع سبب اجراي عدالت اجتماعي و مبارزه با فقر و تعليم و تربيت صحيح و آموزش و پرورش كافي ، آگاهي و بيداري و تقوا مي‌گردد ، روشن مي‌شود كه مشمولان اين حكم چه اندازه كم خواهند بود اشتباه نشود ، منظور اين نيست كه در جوامع امروز اين حكم نبايد اجرا شود بلكه منظور اين است كه هنگام داوري و قضاوت بايد تمام اين جوانب را در نظر گرفت. خلاصه حكومت اسلامي موظّف است كه براي تمام افراد ملّت خود نيازمندي‌هاي اوّلي زندگي را فراهم سازد و به آن‌ها آموزش لازم دهد و از نظر اخلاقي نيز تربيت كند، بديهي است در چنان محيطي افراد متخلّف بسيار كم خواهند شد. رابعا : اگر ملاحظه مي‌كنيم امروز دزدي فراوان است به خاطر آن است كه چنين حكمي اجرا نمي‌شود و لذا در محيط‌هايي كه اين حكم اسلامي اجرا مي‌گردد ( مانند محيط عربستان سعودي كه تا سال‌هاي اخير اين حكم در آن اجرا مي‌شد ) امنيّت فوق العاده‌اي از نظر مالي در همه جا حكمفرما بود . بسياري از زائران خانه خدا با چشم خود چمدان‌ها يا كيف‌هاي‌پول رادركوچه و خيابان‌هاي‌حجاز ديده‌اند كه هيچ‌كس

(402) آياتُ‌الرِّجال فِي‌الْقُرْآن

جرأت دست زدن به آن را ندارد تا اين‌كه مأمورين « اداره جمع آوري گمشده‌ها » بيايند و آن را به اداره مزبور ببرند و صاحبش بيايد و نشانه دهد و بگيرد . غالب مغازه‌ها در شب‌ها در و پيكري ندارند و در عيـن حـال كسـي هـم دست به سرقت نمي‌زند. جالب اين‌كه اين حكم اسلامي با اين‌كه قرن‌ها اجرا مي‌شد و در پناه آن مسلمانان آغاز اسلام در امنيت و رفاه مي‌زيستند در مورد تعداد بسيار كمي از افراد كه از چند نفر تجاوز نمي‌كرد اين حكم در طي چند قرن اجرا گرديد. آيا بريدن چند دست خطاكار براي امنيت چند قرن يك ملت قيمت گزافي است كه پرداخت مي‌شود؟

شرح آيه از تفسير مجمع‌البيان

در آيــه مــورد بحــث مـي‌افــزايــد: