ترجمه الغدیر - جلد 3 صفحه 213

شرح حال شاعر قصیده

اشاره

عمرو پسر عاص پسر وائل پسر هاشم پسر سعید پسر سهم پسر عمر و پسر مصیص پسر کعب پسر لوی قرشی، ابو محمد و ابو عبدالله می باشد.

وی از پنج نفری است که به داهیه (تیزهوشی و حیله گری) مشهور بودند هر فتنه ای از او آغاز می شد و بدو سرانجام می گرفت در شر و فساد و دروغسازی و فتنه انگیزی مسلط و وارد و بدین صفات مشهور همگان بود و کتب و تاریخ گویای این احوالند.

اگر بخواهید عنان سخن را در زمینه های فجور و نابکاری رها کرده راه افراط را پیش گیرید، کافیست که داستان این شخص را در نظر گیرید، چنانکه در سخنان صحابه نخستین خواهید دید چه این عنصر فاسد و فرومایه و پست و بداصل، در کردار و رفتارش جز پلیدی و نابکاری و جور وجودنداشته و در خور هر گونه نکوهش می باشد.

شرح احوالش از چند نظر جای بررسی و تحقیق می باشد.

نسب عمرو عاص

اشاره

پدر او کسی است که صریح قرآن او را ابتر لقب داده است.

ان شانئک هو الابتر.

و عقیده و گفتار بسیاری از مفسرین و علما، موید این معنی است.

هر چند که در بعضی از تفاسیر این لقب (= ابتر و بلا عقب بودن) بین عاص، ابوجهل، بو لهب و عقبه پسر ابی معیط و جز آنها مردد مانده ولی حق مطلب همانست