ترجمه الغدیر - جلد 7 صفحه 140

ابن الحجاج، دو مرتبه در بغداد، متولی امور حسبیه گشت: یک مرتبه در عهد خلیفه عباسی " مقتدر بالله " چنان که از ابن خلکان و یافعی شنیدیم،و بار دگر، عز الدوله او را به این مقام اجتماعی برگزید و آن در دوران وزارت این بقیه بود که در سال 362 به‌وزارت رسیده و در سال 367 رخت از این‌جهان کشید، موقعی که ابن بقیه درمنصب وزارت باقی بود، شاعر ما قصیده ای سروده و در مطلع آن چنین گفت:

- ای وزیر اگر می توانی انصاف ده و داد مظلوم بگیر، وگرنه با همه درباریانت‌از جای برخیز.

و در همین قصیده می گوید:

- من که محتسب و بازرس اجتماعی‌این مردمم، کاش می دانستم چرا مقام ورتبه مرا نمی شناسید.

ادب و هنر

چنان که قبلا اشاره کردیم، ابن‌الحجاج، از نوابغ شعرا شیعه و در میان دبیران ممتاز و برجسته بود، تا آنجا که گفته اند: همپایه امری‌ء القیس‌شاعر و در چهار صد سال فاصله زمانی میان این دو شاعر هیچکس از شعرا همطراز آنان نگشت.

دیوان شعرش در ده جلد تدوین شده، و اغلب سرودهایش از روانی و سلاست برخوردار و با الفاظ وتعبیراتی سهل و آسان، مضامین نغز و بلند پرداخته و اسلوب بدیع و سبک تازه و مورد توجهی بکار بسته است.در " نسمه السحر " او را معلم دوم شناخته و می گوید: معلم اول یا مهلهل‌بن وائل است و یا امرء القیس، از این جهت که شیوه نوینی ابداع کرده ودیگران امثال ابو رقعمق و صریع الدلاءاز سبک و روش او پیروی کرده اند.

ثعالبی گوید: از اهل بصیرت و ادیبان و سخن سنجان شعرشناس، شنیدم که او رادر فن و شیوه اختراعیش که بدان مشهورشده یگانه دهر می شناسند زیرا شیوه