ترجمه الغدیر - جلد 13 صفحه 282

اگر چنان پیش آمد که با بیش از یک تن دست فرمانبری‌دادند جستجو می کنند که کدام یک جلو تر بوده و همان را روا می شناسند و اگر دیگری در نپذیرفتن پافشاری کند از گردنکشان است و روا نیست در دو گوشه از زمین که خیلی از هم دور نیافتاده اند با دو امام پیمان بندندولی اگر سرزمین پهناوری باشد که یک تن نتواند گردش کارهای آن را به گردن‌گیرد آنگاه باید اندیشه را به کار انداخت تا ببینم می شود دو امام داشته باشیم یا نه.

آن چه در " مواقف " بود پایان یافت و روشنگران آن- سید شریف جرجانی، ملا حسن چلبی، شیخ مسعود شیروانی- نیز همین سخنان را بر زبان خامه آورده اند بنگرید به نگاشته های روشنگرانه شان در پیرامون" مواقف " ج 3 ص 265 تا 267.

گفتار ماوردی

ماوردی در " الاحکام السلطانیه = فرمان های شاهی " ص 4 می‌نویسد: دانشمندان در این که با همداستانی چند تن می توان پیمان امامت‌را استوار ساخت راه هائی جدا از هم رفته اند گروهی گفته اند: استواری آن تنها در هنگامی است که توده کسانی که‌در هر شهر به کار گره گشائی و پیوند زدن گسیخته ها می پردازند انجمن کنندتا آن که را بر می گزینند همگان به او خشنودی دهند و در فرمانبری از امامت او همداستان باشند. در پاسخ به این برداشت نادرست ما جانشینی بوبکر- خدا از وی خشنود باد- را پیش می کشیم که پیرامونیان دست فرمانبرداری به او داده و او را برگزیدند و هیچ هم چشم به راه ننشستند تا آنان که نیستند سر برسند.

گروهی دیگر گفته اند: کمترین شماره ای که برای بستن پیمان امامت نیازمند آنانیم پنج تن اند که بر استوار ساختن آن گرد آیند یا یکی شان‌با خشنودی چار تن دیگر این کار را به‌انجام برساند، زیرا بنیاد این نگرش دو چیز