تحقق غدیر و دستاوردها صفحه 107

قاعدتاً اين بيان گهربار رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم در ماه رجب بوده است، چه اين كه مقوّمات يادشده در بيان آن‌حضرت، تأكيد بر اين سه ماه دارند. در آن‌جا كه حضرت از وصل كردن دو ماهِ رجب و شعبان به ماه مبارك سخن گفته‌اند، مراد تنها روزه نيست، بلكه يكي از فضايل خوب در اين دو ماه روزه است و البته پاداش فراواني دارد. آقايان علما مي‌گويند: «مثبتين (دو امر ايجابي) تخصيص و تقييد نمي‌كنند، بدين معنا كه اگر يك دليل، صدقه دادن را مستحب بخواند و دليل ديگر، يك دينار صدقه دادن را مستحب بداند، معناي آن تقييد اطلاق صدقه نيست. به ديگر بيان اگر گفته شد يك دينار صدقه دادن مستحب است، به اين معنا نيست كه نيم دينار يا يك و نيم دينار صدقه دادن مستحب نيست و در خاص و عام نيز خاص تقييد نمي‌كند».

آنچه در اين بخش از روايت پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم آمده، بدين معناست كه انسان، حرمت و قدر ماه رجب را بشناسد، سپس شناخت خود را به مرحله عمل درآورد. در اين صورت چنين كسي در روز قيامت حاضر مي‌شود و خداي متعال ماه‌هاي رجب و شعبان و رمضان را مي‌آورد، آن‌گاه منادي خطاب به ماه رجب ندا در مي‌دهد: اي [ماه]رجب، اين فرد روزهاي تو را با چه عملي و چگونه سپري كرد؟

در اين هنگام تمام ماه‌هاي رجب و شعبان و رمضان كه بر افراد گذشته‌اند، بر يكايك بندگان و اعمال‌شان در آن سه ماه گواهي مي‌دهند.

آقايان اهل علم مي‌دانند كه كلمه «كمّ» و «كيف» دو مقوله متفاوت با يكديگر هستند كه كلمه اول حجم و مقدار را مي‌رساند و كلمه دوم كيفيت را لحاظ مي‌دارد. مي‌بينيم كه در اين سخن رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم سخن از كيف است، نه كم. به عنوان مثال، اگر كسي يك روز ماه رجب را روزه بگيرد، در مجلس وعظي حاضر شود، درسي بخواند، يك يا دو شب را نماز شب بخواند و امثال آن، تمام اينها از مقوله «كميت» بوده، اما كيفيت است كه اين كميت را بها و ارزش مي‌دهد و هر قدر كيفيت عمل خوب باشد، بر بهاي كميت آن مي‌افزايد. لذا در سخن حضرت رسول صلي الله عليه وآله وسلم «كيف عمل» آمده است، نه «كم عمل».

پس از آن كه منادي چگونگي عمل بنده را از ماه‌هاي رجب و شعبان و رمضان مي‌پرسد، به روايت پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم:

فيقول رجب وشعبان وشهر رمضان: يا ربّنا، ما تزود منا إلاّ إستعانة علي طاعتك …؛(443) ماه رجب و شعبان و رمضان مي‌گويند: بار، پروردگار ما، از ما براي بندگي‌ات ياري جست.

بدين ترتيب اين سه ماه عزيز خدا به نفع بنده شهادت مي‌دهند و البته اگر بنده اعمال ناشايستي داشته باشد بر ضد او نيز شهادت خواهند داد.

پرهيز از مستحب زيان‌رسان‌

در نقل روايت پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم به همين مقدار بسنده مي‌كنم و - ان شاء اللَّه - شما كه غالباً يا جملگي اهل علم هستيد، دنباله آن‌را خواهيد خواند، اما آنچه در موضوع اين روايت مي‌خواهم عرض كنم اين است كه اميرالمؤمنين عليه السلام مي‌فرمايد:

لا قربة بالنوافل إذا أضرَّت بالفرائض؛(444) اعمال مستحب كه به [انجام]فرايض زيان برساند، [چنين اعمالي] مايه قرب به خدا نخواهد بود.