تحقق غدیر و دستاوردها صفحه 95

ركعتان يصليهما العالم أفضل من ألف ركعة يصليها العابد؛(374) دو ركعت نماز عالم از هزار ركعت نماز عابد برتر است.

در توضيح اين روايت عرض مي‌شود: دو برادر يا دو خواهر كه در تقوا همسنگ يكديگر هستند، اما يكي از آن دو عالم است و ديگري عالم نيست. بر اساس روايت پيش گفته، نماز يك روز عالم معادل نماز پانصد روز فرد غير عالم است. اين توضيح نيز شايان توجه است كه عالم بودن به معناي مرجع تقليد نيست، چراكه علم داراي مراتب بوده و دارنده هر مرتبه از آن، عالم است. طبيعي است كه علم، مقامي نيست كه به آساني به دست آيد، بلكه كوشش بي‌امان مي‌طلبد و البته اگر كسي در پي اميال خود باشد مشكل بتواند به چنين مقامي دست يابد و اين كار ممكن نخواهد بود كه از قديم گفته‌اند: «دو هندوانه را با يك دست نمي‌توان برداشت» چه رسد به اين كه كسي بخواهد ده هندوانه را با يك دست بردارد. حال كساني كه به دنبال تمايلات خود هستند و در عين حال مي‌پندارند در پي عمارت قلب و تحصيل دانش‌اند نيز حال كسي است كه بخواهد ده هندوانه را با يك دست بردارد.

در روايت ديگري آمده است: «نوم العالم عبادة؛(375) خواب عالم عبادت است».

راستي چرا چنين مرتبه‌اي براي عالم لحاظ شده و او در حالي كه خواب است و فارغ از خدمت به مردم، صله رحم و مطالعه و تعليم علم، اما خواب او عبادت عابد خوانده شده، بلكه عبادت عالي به شمار مي‌رود؟

لازم به يادآوري است كه در تعريف كلمه عالم و تعميم آن «قانون اشتراك» را بايد لحاظ داشت، زيرا بر اساس اين قانون، هر جا كه لفظ مذكر باشد - جز در موارد استثنا - مذكر و مؤنث را شامل مي‌شود، يعني زماني كه در قرآن مي‌خوانيم: «يا أيها الذين آمنوا؛ اي كساني كه ايمان آورديد» مراد مردان و زناني است كه ايمان آورده‌اند يا آن‌جا كه مي‌فرمايد: «حق الحسين واجب علي كل مسلم؛(376) امام حسين عليه السلام بر هر مسلمان حقي واجب دارد» منظور مردان و زنان مسلمان است. بنابراين هنگامي كه گفته شود عالم، مرد و زن عالم را در برمي‌گيرد.

پاداش، صد هزار برابر

در روايت آمده است كه رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم فرمود:

اگر كسي دِرَمي به مرد يا زن مؤمن بدهد، خدا ده برابر به او پاداش خواهد داد و اگر به خويشان خود بدهد … آن‌گاه درنگ نموده، سپس فرمود: و اگر دِرَمي به طالب علوم اهل‌بيت عليهم السلام بدهد، خداي منان يكصد هزار برابر پاداش آن‌را عطا خواهد فرمود.

مي‌بينيم كه رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم براي كساني كه نماز شب مي‌خوانند، ذكر مي‌گويند، شب‌هاي قدر را تا صبح به عبادت و راز و نياز سپري مي‌كنند و در زيارت و عبادت كوتاهي نمي‌كنند، چنين جايگاهي و منزلت مقرر نفرموده است. البته اگرچه افراد فوق با اعمال‌شان از عنايت الهي برخوردارند و اعمال‌شان والا و ارجمند است، اما مقام عالم فراتر از اين‌هاست. بايد توجه داشت كه مقام علم بالاترين مقام‌هاست و از همين‌رو با تمايلات و خواهش‌هاي نفساني قابل جمع نيست. لذا بايد كساني كه در طلب علم هستند، به تدريج و اندك‌اندك از خواهش‌هاي نفساني و آنچه نفس بدان گرايش و تمايل دارد بكاهند تا موفقيت به دست آورند.

دانش‌هاي بايسته فراگيري