کتابخانه بالقرآن

بانک غدیر صفحه 2354

صفحه 2354

2. طولاني بودن متن، كه طبعاً در متون طولاني موارد مبهم و مشكل در الفاظ و معاني بيشتر است و از طريق مقابله حل مي‌شود.

3. سماعي بودن حديث، يعني حديث به صورت املاء نبوده است كه راوي بتواند آن را با حوصله بنويسد، بلكه در هنگام سخنرانيِ حضرت آن را به خاطر سپرده و بعد نقل كرده است، و طبعاً موارد زياده و نقيصه در چنين مواردي بيشتر مي‌شود، و از طريق مقابله است كه كلمه‌ها و جمله‌هاي افتاده به جاي خود باز مي‌گردد.

نتايج مقابله خطبه غدير

پس از مقابله، ارزش نسخه‌ها و روايتها نسبت به يكديگر معلوم مي‌شود و درجه‌ي علمي هر يك را به راحتي مي‌توان تشخيص داد.

مقابله‌ي خطبه‌ي غدير در نسخه‌هاي مختلف نتايج زير را نشان داده است:

1. هر سه روايت توافق كلي دارند. روايت امام باقرعليه‌السلام و روايت حذيفه و روايت زيد بن ارقم در متن خطبه بطور كلي توافق دارند، بجز موارد مربوط به اختلاف كلمات و عبارات كه در هر حديثي يك امر عادي است.

اين تطابق از نظر علمي با توجه به طولاني بودن حديث بسيار مهم است، به خصوص با در نظر گرفتن اين نكته كه امام باقرعليه‌السلام از طريق علم الهي و غيبي خطبه را نقل فرموده‌اند و شخصاً در غدير حاضر نبوده‌اند در حالي كه حذيفه و زيد بن ارقم از شاهدان و حاضران واقعه‌ي غدير بوده‌اند. اضافه بر آنكه حذيفه و زيد بن ارقم از راويان مورد اعتماد عامه نيز هستند.

2. هر سه روايت مؤيد و مكمل يكديگرند، به اين معني كه در مقابله‌ي نسخه‌ها كلمه يا جمله‌اي در نسخه‌اي از روايت امام باقرعليه‌السلام وجود دارد و در نسخه‌ي ديگر وجود ندارد، و همان كلمه يا جمله در روايات زيد بن ارقم و حذيفه نيز در روايتي وجود دارد و در روايتي وجود ندارد. اين حاكي از قصور يا اشتباه راويان و ناسخين است و

[صفحه 125]

نشان مي‌دهد كه اصل هر سه روايت در حد بالايي بر يكديگر منطبق بوده است.