کتابخانه بالقرآن

بانک غدیر صفحه 2494

صفحه 2494

2. اولين كتاب از تأليفات بشري كه مسئله‌ي غدير را در خود ثبت كرده «كتاب سليم بن قيس هلالي» است. اين كتاب كه در سالهاي اوليه بعد از رحلت پيامبر صلي اللَّه عليه و آله تأليف شده و مؤلف آن در سال 76 هجري درگذشته، دور از چشم غاصبان خلافت در موارد مختلف آن مسئله‌ي غدير را آورده و حتي در يك حديث مستقل ماجراي غدير را بطور كامل منعكس نموده است. اين يادگار هزار و چهارصد ساله هم اكنون موجود است و بارها چاپ شده است.

3. اولين كتاب مستقلي‌كه درموضوع غدير تأليف شده، به‌نام «خطبةالنبي صلي اللَّه عليه و آله» از عالم بزرگ ادبيات عرب، خليل بن احمد فراهيدي متوفاي سال 175 است كه خطبه‌ي مفصل پيامبر صلي اللَّه عليه و آله در غدير را در آن آورده است.

فرهنگ مكتوب غدير در چهارده قرن

رسوخ غدير در جهات مختلف دين در حدي است كه در موضوعات متعددي مورد بحث قرار گرفته است. در كتب حديثي به عنوان سند و متن آن، در كتب تاريخي به عنوان مهمترين واقعه‌ي اسلام، در كتب كلامي به عنوان مؤثرترين بحث اعتقادي كه همان ولايت و خلافت است، در كتب تفسير به عنوان تفسير آياتي كه به خلافت برمي‌گردد، در كتب لغت به عنوان معناي كلمه‌ي «مولي» و در كتب ادب و شعر به عنوان قطعه‌ي زيباي تاريخ اسلام كه در قالب نظم و نثر ارائه شده است.

در طول قرن اول هجري، سينه‌هاي امين و حافظه‌هاي قوي افراد بود كه همچون كتاب عمل كرد و راه صد ساله را به خوبي پيمود و غدير اين وديعه‌ي آل محمد عليهم‌السلام را در خود حفظ كرد. بسياري از صحابه و تابعان واقعه‌ي غدير را در محافل بيان

[صفحه 313]

مي‌كردند و آن را به نسلهاي بعد از خود انتقال مي‌دادند. اگر چه كتابهايي مثل كتاب سليم نيز مخفيانه در دست تأليف بود و غدير را در خود ثبت مي‌كرد.

از اوايل قرن دوم هجري كه تدوين معارف ديني آزادي نسبي يافت، تبليغ غدير نيز شكلي تازه به خود گرفت و كم‌كم از شكل روايت به صورت تأليف درآمد.

از قرن چهارم تحقيق و بحث در متن حديث غدير آغاز شد و قطعه‌ي اصلي خطبه‌ي غدير كه جمله‌ي «مَنْ كُنْتُ مَوْلاهُ فَعَلِيٌّ مَوْلاهُ» است، در مناظرات شيعه و مخالفانش مطرح شد و رجال اسناد و ناقلان حديث غدير نيز به دقت مورد بررسي قرار گرفت.

اين تحقيقات در قرنهاي چهارم و پنجم و ششم به اوج خود رسيد و تا سال هزار همچنان پيش رفت كه آثار برجسته‌اي از اين قرون در دست است.