کتابخانه بالقرآن

بانک غدیر صفحه 2839

صفحه 2839

از روايات فريقين كه در ذيل اين آيه و آيات شهادت وارد شده به خوبي به دست مي‌آيد كه مقصود از شاهد در هر امّت امام معصوم است كه اوّل آن‌ها در اين امت علي بن ابي طالب‌عليه السلام و آخر آن‌ها حضرت مهدي‌عليه السلام مي‌باشد.

كليني به سند خود از امام صادق‌عليه السلام در تفسير آيه 41 از سوره نساء نقل مي‌كند كه فرمود: اين آيه تنها در امّت محمّدصلي الله عليه وآله نازل شده است؛ زيرا در هر قرني از آنان امامي است از ما كه شاهد بر آنان است، و محمّدصلي الله عليه وآله نيز شاهد بر ما است.(24)

صدوق در «معاني الاخبار» به سندش از ابو سعيد نقل مي‌كند كه از رسول خداصلي الله عليه وآله در مورد آيه: «قالَ الَّذِي عِنْدَهُ عِلْمٌ مِنَ الْكِتابِ» سؤال نمودم، فرمود: او وصيّ برادرم سليمان بن داوود است. عرض كردم: اي رسول خدا! مقصود از آيه «قُلْ كَفي بِاللَّهِ شَهِيداً بَيْنِي وَبَيْنَكُمْ وَمَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتابِ» كيست؟ فرمود: آن برادرم علي بن ابي طالب است.(25)

3 - آيه انذار

از جمله آياتي كه از آن‌ها ضرورت وجود امام معصوم در هر عصر و زماني استفاده مي‌شود، آيه انذار است.

خداوند متعال مي‌فرمايد: «وَيَقُولُ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْ لا أُنْزِلَ عَلَيْهِ آيَةٌ مِنْ رَبِّه إِنَّما أَنْتَ مُنْذِرٌ وَلِكُلِّ قَوْمٍ هادٍ»؛(26) «كساني كه كافر شدند مي‌گويند: چرا آيه [و معجزه‌اي] از پروردگارش براو نازل نشده؟! تو فقط بيم دهنده‌اي و براي هر گروهي هدايت كننده‌اي است.»

از صريح آيه فوق استفاده مي‌شود كه به طور عموم براي هر قومي هدايت كننده‌اي است به حقّ و حقيقت كه در هر عصر و زماني بايد وجود داشته باشد. اين حقيقت با آيات ديگر و روايات معتبر و براهين عقلي سازگاري دارد؛ زيرا مقتضاي ربوبيت الهي آن است كه خداوند متعال در هر عصر و زماني براي مردم حجتي قرار دهد تا آنان را به حقّ و غايت و هدف از خلقت، هدايت و رهنمون سازند. خداوند مي‌فرمايد: «الَّذِي خَلَقَ فَسَوّي * وَالَّذِي قَدَّرَ فَهَدي ؛(27) «همان خداوندي كه آفريد و منظّم كرد و همان كه اندازه‌گيري كرد و هدايت نمود.» اين سنّت در نوع انسان نيز جاري است؛ به اين معنا كه خداوند مردم را خلق نمود و هر چيز را در جاي خود قرار داد، و تقدير نمود كه آنان را به كمالاتشان راهنمايي كند. و به طور حتم اين هدف را از راه اسباب طبيعي كه همان وجود هاديان معصوم از هر خطا و اشتباه است، دنبال مي‌كند.

«هادي» در اصطلاح قرآن

آيه فوق دلالت دارد بر اين‌كه زمين هيچ‌گاه از هادي به حقّ خالي نمي‌گردد، خواه نبيّ باشد يا غير نبيّ. اطلاق آيه در «وَلِكُلِّ قَوْمٍ هادٍ» حصر مصداق هادي را در انبيا نفي مي‌كند، همان‌گونه كه زمخشري در ذيل آيه شريفه در تفسير «كشّاف» به آن اشاره كرده است؛ زيرا در غير اين صورت لازم مي‌آيد در عصر هايي كه از نبيّ خالي است، حجّت و هادي براي بشر وجود نداشته باشد.