کتابخانه بالقرآن

بانک غدیر صفحه 2855

صفحه 2855

اوّلاً: در جاي خود به اثبات رسانده ايم كه جبر باطل است و هرگز خداوند متعال كسي را از طرف خود براي ضلالت مردم نصب و جعل نكرده است، بلكه اين مردمند كه برخي از آنان به اختيار خود فاسد شده و سبب فساد ديگران مي‌گردند.

ثانياً: اين آيه از متشابهات است و لذا بايد با ارجاع آن به محكمات قرآني تفسير نمود. و همان معنايي را كه براي آيه «يُضِلُّ مَنْ يَشاءُ وَيَهْدِي مَنْ يَشاءُ» مي‌كنيم براي آيه مورد سؤال نيز مي‌توان كرد. به اين معنا كه خداوند عده‌اي را به جهت طغيان و سركشي به حال خود رها مي‌كند، و لذا به نهايت ظلالت و گمراهي رسيده و ديگران را نيز به دوزخ دعوت مي‌كنند.

ثالثاً: ممكن است تعبير به «جعل» در ائمه ظلالت از باب مقابله باشد، همان‌گونه كه در آيه «وَمَكَرُوا مَكْراً وَمَكَرْنا مَكْراً» خداوند مكر را از باب مقابله به خود نسبت داده است.

رابعاً: در مورد امامت به حقّ، خداوند تعبير به هدايت كرده است: «يَهْدُونَ»، ولي در مورد امامان به ضلالت تعبير به دعوت كرده است: «يَدْعُونَ إِلَي النّارِ» و بين اين دو تعبير فرق واضحي است.

خامساً: در مورد امامان هدايت، هدايتشان به امر خدا است و لذا در آيه آمده است: «يَهْدُونَ بِأَمْرِنا»، ولي در مورد امامان ظلالت اين‌گونه تعبيري نيامده است.

روايات و مسأله نصّ بر امام

1 - ابن هشام نقل مي‌كند: جماعتي از قبيله «بني عامر بن صعصعه خدمت رسول خداصلي الله عليه وآله رسيدند. حضرت آنان را به خداوند متعال دعوت و خود را بر آنان عرضه نمود. شخصي از آنان به نام «بحيرة بن فراس» به رسول خداصلي الله عليه وآله عرض كرد: به من بگو اگر ما با تو بر اسلام بيعت كنيم، آن گاه كه بر دشمنانت غلبه كردي، آيا ما بعد از تو حقّي در امر خلافت داريم؟ حضرت فرمود: امر امامت و خلافت و جانشيني من به دست خداست و هر جا كه صلاح بداند قرار مي‌دهد. او در جواب پيامبرصلي الله عليه وآله عرض كرد: آيا ما گلو هاي خود را هدف تير و نيزه‌ها قرار دهيم تا شما به پيروزي برسي، ولي در خلافت و جانشيني تو سهمي نداشته باشيم؟ ما اين چنين ديني را نمي‌پذيريم … » (74)

2 - ابن كثير نيز به سند خود نقل مي‌كند كه قبيله «كنده» به خدمت رسول خداصلي الله عليه وآله شرفياب شده، عرض كردند: اگر تو بر دشمنانت ظفر يافتي ما را در خلافت و جانشيني بعد از خود سهيم ميگرداني؟

حضرت فرمود: ملك و سلطنت و حكومت براي خداوند است، هر كجا كه صلاح بداند آن را قرار مي‌دهد. آنان نيز به رسول خداصلي الله عليه وآله عرض كردند: ما را به ديني كه آورده‌اي حاجتي نيست.(75)

همو نقل مي‌كند كه «عامر بن طفيل» و «اربد بن قيس» در مدينه خدمت رسول خداصلي الله عليه وآله رسيدند، عامر بن طفيل عرض كرد: اي محمّد! اگر من اسلام آورم چه امتيازي برايم قرار خواهي داد؟ حضرت فرمود: هر امتيازي كه مسلمانان دارند، به تو نيز خواهم داد. عامر گفت: آيا امر خلافت و جانشيني بعد از خود را به من وا مي‌گذاري؟ پيامبرصلي الله عليه وآله فرمود: امر امامت براي تو و قومت نخواهد بود.(76)