کتابخانه بالقرآن

بانک غدیر صفحه 3086

صفحه 3086

ب - تصريح بر ولايت و امامت‌

تدبير ديگر پيامبر اكرم‌صلي الله عليه وآله اين بود كه در طول 23 سال بعثت هر جا كه موقعيت را مناسب مي‌ديد يادي از ولايت امام علي‌عليه السلام و جانشين خود كرده، و مردم را به اين مسئله مهمّ تذكّر مي‌داد. كه از جمله آن‌ها نص غدير است.

ج - تدابير عملي‌

اشاره

پيامبر اكرم‌صلي الله عليه وآله در آخر عمر خود نيز براي تثبيت خلافت امام علي‌عليه السلام راههايي را عملي كردند تا شايد جلوي مكر و حيله ديگران را در غصب خلافت بگيرند، ولي متأسفانه اين تدابير اثري نداشت، زيرا گروه مخالف، چنان قوي بود كه نگذاشت اين تدبيرهاي پيامبرصلي الله عليه وآله عملي شود. در اين‌جا به چند نمونه از تدابير عملي اشاره خواهيم كرد:

1 - بلند كردن دست امام علي‌عليه السلام در روز غدير خم‌

پيامبر اكرم‌صلي الله عليه وآله براي به‌جا آوردن آخرين حج كه به حجةالوداع معروف شد با جماعت زيادي از اصحاب به سوي مكه حركت كرد. در سرزمين عرفات براي مردم خطبه‌اي ايراد فرمود. در آن خطبه خواست امامان بعد از خود را معرفي كند تا امّت به گمراهي و فتنه و آشوب نيفتد. ولي گروه مخالف بني هاشم كه با خلافت اهل بيت‌عليهم السلام دشمني مي‌ورزيدند در كمين بودند تا مبادا در آن جمع عظيم، پيامبرصلي الله عليه وآله مطلبي بگويد و توطئه‌هاي آنان نقش بر آب شود. جابر بن سمره سوائي مي‌گويد: من نزديك پيامبرصلي الله عليه وآله بودم تا سخنان او را بشنوم. حضرت در خطبه‌اش اشاره به خلفا و اميراني بعد از خود نمود و فرمود: «امامان و خلفا و جانشينان بعد از من دوازده نفرند». جابر مي‌گويد: پيامبرصلي الله عليه وآله به اين‌جا كه رسيد عده‌اي شلوغ كردند به حدّي كه من نفهميدم پيامبرصلي الله عليه وآله چه گفت. از پدرم كه نزديك‌تر بود پرسيدم؟ گفت: پيامبرصلي الله عليه وآله در ادامه فرمودند: «تمام آنان از قريشند».

شگفتا هنگامي كه به مُسند جابر بن سمره در «مسند احمد» مراجعه مي‌كنيم، مي‌بينيم تعبيراتي از جابر آمده كه سابقه نداشته است. در برخي از روايات جابر بن سمره آمده: هنگامي كه سخن پيامبرصلي الله عليه وآله به اين نقطه رسيد فرمود: «جانشينان بعد از من دوازده نفرند» مردم فرياد زدند. در بعضي ديگر آمده «تكبير گفتند» و در برخي ديگر: «شلوغ كردند» و در برخي ديگر: «بلند شده و نشستند».

جمع اين روايات كه همگي از يك راوي است به اين است كه در آن مجلس طيف مخالف دسته‌هايي را براي بر هم زدن مجلس قرار داده بودند تا نگذارند كه پيامبرصلي الله عليه وآله به مقصود خود در امر خلافت و جانشيني برسد. و اين دسته‌ها درصدد برآمدند تا هر كدام به نحوي جلسه را بر هم زنند كه در اين امر نيز موفّق شدند.

پيامبر اكرم‌صلي الله عليه وآله براي آن كه بتواند با گفتار خود امر خلافت را در اين مركز بزرگ تبيين و تثبيت كند مأيوس شد. و به فكر مكاني ديگر برآمد، تا با اجراي عملي، امر خلافت را براي امام علي‌عليه السلام تثبيت نمايد. از آن رو بعد از پايان اعمال حجّ و قبل از آن كه حاجيان متفرّق شوند، مردم را در سرزمين غدير خم جمع كرد و قبل از بيان ولايت امام، اموري را به عنوان مقدمه بيان داشته و از مردم نيز اقرار گرفت. پيامبرصلي الله عليه وآله مي‌دانست كه اين بار نيز منافقين در كمين‌اند تا نگذارند امر خلافت حضرت علي‌عليه السلام تثبيت شود، ولي آن حضرت‌صلي الله عليه وآله تدبيري عملي انديشيد كه همه نقشه‌ها را بر باد داد، و آن اين‌كه دستور داد تا سايه‌بان‌هاي هودج شتران را روي هم بگذارند، آن‌گاه خود و علي‌عليه السلام بر بالاي آن قرار گرفتند؛ به طوري كه همگي آن دو را مي‌ديدند. پس از قرائت خطبه و تذكر به نكاتي چند و اقرارهاي اكيد از مردم، آن‌گاه دست علي‌عليه السلام را بلند كرد و از جانب خداوند، ولايت و امامت او را به مردم ابلاغ نمود.