کتابخانه بالقرآن

بانک غدیر صفحه 3196

صفحه 3196

«يوم» در چهار معنا استعمال شده است:

1 - مدّت زماني كه از طلوع فجر آغاز و به غروب خورشيد ختم مي‌شود. بنابر اين معنا «يوم» مترادف «نهار» است و به معناي روز در مقابل شب به كار مي‌رود. مانند: {إِذْ تَأْتيهِمْ حيتانُهُمْ يَوْمَ سَبْتِهِمْ شُرَّعاً وَ يَوْمَ لا يَسْبِتُونَ لا تَأْتيهِمْ ؛(598) «روز شنبه آنان، ماهي‌هايشان روي آب مي‌آمد، و روز غير شنبه به سوي آنان نمي‌آمد.»

و نيز مي‌خوانيم: {فَمَنْ كانَ مِنْكُمْ مَريضاً أَوْ عَلي سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَر}؛(599) «هر كس از شما كه در ماه رمضان بيمار يا در سفر باشد، پس روزهاي ديگري را روزه بگيرد.»

2 - مجموع شبانه روز: چنان كه بر مجموع نمازهايي كه در يك شبانه روز خوانده مي‌شود نمازهاي يوميه مي‌گويند.

3 - عصر، روزگار و برهه‌اي از زمان، مانند آيه: {تِلْكَ الْأَيَّامُ نُداوِلُها بَيْنَ النَّاسِ ؛(600) «ما اين روزهاي ظفر و شكست را به نوبت ميان مردم مي‌گردانيم.»

حضرت امير المؤمنين‌عليه السلام مي‌فرمايد: «الدهر يومان: يوم لك ويوم عليك»؛(601) «زمانه دو روز است: يك روز به نفع تو است و يك روز به ضرر تو.»

4 - مرحله: چنان كه درباره خلقت آسمان و زمين فرمود: {الَّذي خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ في سِتَّةِ أَيَّامٍ ؛(602) «خدايي كه آسمان و زمين را در شش مرحله خلق كرد.» و نيز فرمود: {خَلَقَ الْأَرْضَ في يَوْمَيْنِ ؛(603) «زمين را در دو مرحله خلق كرد.»

5 - قيامت: بيشترين استعمال واژه در قرآن كريم مربوط به روز قيامت است. سرّ اينكه از قيامت به «يوم» تعبير مي‌شود آن است كه مرحله ديگري از نظام هستي و مرحله پاياني آن است.

الف و لام در «اليوم» براي عهد است و اشاره به روز معيّن و مشخصّي دارد كه نزد گوينده و شنونده معلوم است. بنابر اين واژه «اليوم» به معناي امروز در مقابل ديروز و فردا قرار دارد.

حقّ آن است كه آيه، اشاره به برهه‌اي از روزگار دارد كه آغاز آن قطعه زماني، روز نزول اين آيه بوده است. از اين رو اختصاصي به دوازده ساعت يا بيست و چهار ساعت ظرف نزول آيه ندارد.