کتابخانه بالقرآن

بانک غدیر صفحه 3198

صفحه 3198

در اين كه مقصود از «اكمال دين» در آيه مورد بحث چيست سه نظريه مطرح شده است:

1 - منظور از «دين» قوانين و احكام شرع است، يعني در آن روز قوانين اسلام كامل شد، و پس از آن ديگر در اسلام خلأ قانوني وجود ندارد.

پاسخ:

اگر مقصود از اكمال دين، اكمال تشريعي بود بايد بعد از نزول آيه حكمي بر پيامبرصلي الله عليه وآله نازل نمي‌گشت، با اين كه مطابق روايات بسيار آيه كلاله و آيه ربا و برخي ديگر از احكام بعد از آن روز بر پيامبرصلي الله عليه وآله نازل شد.

طبري از براء بن عازب نقل مي‌كند كه آخرين آيه‌اي كه بر پيامبرصلي الله عليه وآله نازل شد آيه: {يَسْتَفْتُونَكَ قُلِ اللَّهُ يُفْتيكُمْ فِي الْكَلالَةِ(611)} است.

ابو حيان اندلسي مي‌گويد: «بعد از اين آيه - آيه اكمال - آيات بسياري از قبيل آيات ربا و آيات كلاله و ديگر آيات بر پيامبرصلي الله عليه وآله نازل شد».

2 - برخي معتقدند كه منظور از دين در آيه «اكمال» حجّ است، يعني در آن روز خاص و با شكوه، خداوند حجّ شما را كامل كرد.

پاسخ:

اولاً: حجّ جزء شريعت اسلامي است نه دين، و حمل دين بر شريعت كه جزئي از آن، حجّ است خلاف ظاهر به نظر مي‌رسد.

ثانياً: اين توجيه با ظاهر كلمه «اليوم» سازگاري ندارد؛ زيرا مقصود از «اليوم» ظرف زمان حاضر و همان زمان نزول و ابلاغ آيه مي‌باشد. بايد مشاهده كرد كه در آن روز چه اتفاقي افتاده كه به سبب آن دين كامل شده است. مي‌دانيم كه در آن روز جز ابلاغ ولايت امير المؤمنين‌عليه السلام واقعه ديگري نبوده است.