کتابخانه بالقرآن

بانک غدیر صفحه 3521

صفحه 3521

در اين دوره، به علت ضعف امويان و درگيري آنان با عباسيان، امام‌عليه السلام و شاگردانش فرصت بيشتري براي نشر مكتب اصيل اسلامي يافتند. اين موقعيت، تا اوائل خلافت منصور، دومين خليفه عباسي نيز ادامه داشت.

عباسيان، خود را «خونخواه» آل ابي‌طالب مي‌دانستند. و مردم را به خشنودي آل‌محمّدعليهم السلام دعوت مي‌كردند؛ بنابراين نمي‌توانستند در آغاز با اهل‌بيت پيامبرصلي الله عليه وآله مخالفت نمايند.

در سال 140 هجري قمري پس از اين كه منصور بر مخالفان خود پيروز گشت و خطر نفوذ رهبري مذهبي شيعيان اهل‌بيت‌عليهم السلام را بيشتر احساس كرد، به سراغ آنان رفت. ابتدا از «بني‌الحسن» آغاز نموده؛ «عبداللَّه بن حسن» و فرزندانش را دستگير ساخت و به زندان افكند و سپس دستور قتل همه آنان را داد. سپس به محدودساختن حوزه درس «جعفر بن محمدعليه السلام» در مدينه و تهديد و محاصره امام‌عليه السلام و شيعيانش پرداخت؛ زيرا از توجّه مردم و تشكّل شيعيان به شدّت هراسناك بود، و موقعيت خود را در خطر مي‌ديد، و پس از بارها تهديد و فراخواني، سرانجام امام را در مدينه مسموم كرد.

در زمان منصور بار ديگر علويان تحت فشار سياسي سختي قرار گرفتند، چنان كه سيوطي گفته است: «منصور اوّلين خليفه «عباسي» بود كه ميان علويان و عباسيان آتش فتنه را برانگيخت. در سال (145 ه ق) (پس از گذشت نه سال از حكومت منصور) محمد و ابراهيم، فرزندان عبداللَّه بن حسن بن حسن بن علي بن ابي طالب، عليه منصور قيام كردند، ولي آن دو و گروه بسياري از اهل بيت، توسط وي به شهادت رسيدند».(95)

محمد اسقنطوري مي‌گويد: «بر منصور وارد شدم و ديدم در فكر عميقي فرو رفته، گفتم چرا فكر مي‌كنيد؟ پاسخ داد: از اولاد فاطمه‌عليها السلام بيش از هزار نفر را كشته‌ام، ولي بزرگ آنان (حضرت صادق‌عليه السلام) را نكشتم».(96)

آزار و شكنجه‌هاي علويان توسط منصور در زندان‌هاي تاريك و نمناك و قرار دادن آنان در لاي ديوار مشهور است.(97)

از كساني كه به دستور منصور به شهادت رسيدند، معلّي بن خُنيس از شيعيان و اصحاب مقرّب و متصدّي امور مالي امام صادق‌عليه السلام بود. منصور از داوود بن عروه فرماندار مدينه خواست تا وي را به قتل برساند. داوود معلَّي را احضار نمود و او را تهديد به قتل كرد و از وي خواست تا نام شيعيان را به او بگويد. معلي مقاومت نمود و گفت: به خدا سوگند اگر نام يكي از آن‌ها در زير پاي من باشد، پايم را برنخواهم داشت. داوود وي را كشت و سرش را به دار آويخت. او سرانجام امام صادق‌عليه السلام را هم مسموم و به شهادت رسانيد.(98)

اين وضعيت در عصر حكومت مهدي عباسي (158 - 169ه ق) و هادي عباسي (15ماه) و هارون الرشيد (193 - 170ه ق) نيز ادامه يافت و آنان در اعمال فشار و شكنجه، زندان، تبعيد و قتل علويان، راه منصور را ادامه دادند. محمدبن ابي عمير و فضل بن شاذان به دستور او زنداني و شكنجه شدند. وي حكم دستگيري هشام بن حكم را صادر كرد، ولي او مخفي گرديد. داستان جنايت حميد بن قحطبه به دستور هارون نيز مشهور است.(99)

پيروان غدير در عصر «امام موسي كاظم‌عليه السلام»

امام كاظم‌عليه السلام در سال 148ه.ق، بعد از شهادت پدرش، رهبري شيعيان را برعهده گرفت. اختلافي كه بين شيعيان به وجود مي‌آمد، غالباً ناشي از تعيين امام بعدي بود. كه گاه بنابر دلايل سياسي (وحشت از حاكميت عباسيان) امام‌عليه السلام براي بسياري از شيعيان خود ناشناخته مي‌ماند.