کتابخانه بالقرآن

بانک غدیر صفحه 3911

صفحه 3911

گويي براي اينان فرقي نداشت كه علي‌عليه السلام جانشين پيامبر باشد يا ابوبكر و يا كس ديگر.

بنابراين، بيعت گرفتن از اين گروه نيز سخت نبود.

ج) مخالفان‌

در آغاز، مخالفان بيعت با ابوبكر فراوان بودند، اما با شيوه‌هاي مختلفي كه مدعيان خلافت به كار بردند، به سرعت از شمارشان كاسته شد. برخي با رغبت و برخي از روي ناچاري بيعت كردند، و برخي هرگز حاضر به بيعت نشدند. راه‌هايي را كه براي بيعت گرفتن از اين دسته به كار مي‌بردند، عبارت بودند از:

استدلال و موعظه‌

ابوبكر در سخنراني خود در سقيفه، نمونه‌هايي از فداكاري‌ها و خدمات مهاجرين را برشمرد و از مناقب انصار به گونه‌اي سخن گفت كه در مقابل مناقب مهاجران ناچيز نمايد و چنين نتيجه گرفت كه رياست عامه با مهاجران است و وزارت با انصارو در امور با انصار مشورت مي‌شود.(65) همچنين از اختلاف اوس و خزرج ياد كرد و گفت: كه اگر خلافت به يكي از اينان رسد، ديگري زير بار نخواهد رفت.(66) ابوعبيده نيز در سقيفه زبان به نصيحت گشود كه انصار، نخستين ياوران پيامبر بوده‌اند و نكند كه نخستين تغيير دهنده در دين او باشند.(67)

تطميع‌

نقل است كه پيامبرصلي الله عليه وآله ابوسفيان را براي گردآوري صدقات فرستاده بود. چون بازگشت و خبر رحلت پيامبر و جانشيني او را شنيد، خلافت او را نپذيرفت و در ظاهر خواست به حمايت از امام علي‌عليه السلام و عباس بشتابد. عمر با ابوبكر در اين باره سخن گفت كه ما از شرّ او در امان نيستيم. از اين رو، ابوبكر صدقاتي را كه ابوسفيان آورده بود، به او بخشيد و بدين سان، ابوسفيان به خلافت ابوبكر رضايت داد.(68)

پس از پايان يافتن بيعت، ابوبكر از بيت المال براي زنان مهاجر و انصار مقرري تعيين كرد. او در ظاهر اين كار را به عنوان وظيفه حاكم انجام مي‌داد، اما واكنش يكي از زنان نشان مي‌دهد كه اين عطاها براي فروكش كردن مخالفت‌ها بوده است. هنگامي كه زيد بن ثابت، سهم يكي از زنان قبيله بني عدي را به او مي‌داد، زن پرسيد: اين چيست؟ زيد گفت: عطاي ابوبكر است كه براي زنان مقرر كرده است. زن گفت: آيا براي گرفتن دينم به من رشوه مي‌دهيد؟ به خدا سوگند! هرگز نمي‌پذيرم.(69)