کتابخانه بالقرآن

بانک غدیر صفحه 4265

صفحه 4265

«لَّقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِّمَن كَانَ يَرْجُواْ اللَّهَ وَ الْيَوْمَ الْأَخِرَ وَ ذَكَرَ اللَّهَ كَثِيرًا»؛(286) قطعاً براي شما در [اقتدا به]رسول خدا سرمشقي نيكوست، براي آن‌كس كه به خدا و روز واپسين اميد دارد و خدا را فراوان ياد مي‌كند.

از اين منظر به پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم نگريستن و آن‌حضرت را به عنوان الگوي ارائه شده از سوي قرآن پذيرفتن، انسان، به‌ويژه اهل علم را به پيروي عملي از رسول خدا وامي‌دارد و آن‌گاه است كه پرداختن به اقامه دين را با تمام سختي‌ها و تلخ‌كامي‌ها آسان و شيرين مي‌نمايد و در نهايت كجي‌ها و انحراف‌ها از ميان مي‌رود. از اين حقيقت نيز نبايد غافل بود كه بيشتر كساني كه سر دشمني دارند و به بيراهه مي‌روند، معاند نيستند، بلكه در كوره‌راه‌هاي تعصب گرفتار آمده‌اند كه به راه‌آوردن چنين افرادي بردباري و مهرباني مي‌طلبد.

در تاريخ آمده است: «مردي از شاميان متعصب امام حسن مجتبي عليه السلام را سوار برمركب ديد. بدو نزديك شد و او را دشنام داد و لعن نمود و چون از دشنام دادن بازماند، امام حسن عليه السلام در حالي كه لبخندي برلب داشت، به مرد شامي سلام داد و فرمود: اي پيرمرد، گمان مي‌كنم غريب باشي و مرا با ديگري به اشتباه گرفته‌اي. اگر درخواستي داشته باشي به تو مي‌دهيم، اگر راه گم كرده‌اي، راهت مي‌نماييم، باري داشته باشي آن‌را بردوش مي‌كشيم، اگر گرسنه‌اي سيرت مي‌كنيم، تن‌پوش نداشته باشي، تو را مي‌پوشانيم، نيازمند باشي بي‌نيازت مي‌نماييم و اگر از خانه و كاشانه‌ات رانده شده باشي پناهت مي‌دهيم. شايسته است تا هنگام بازگشت به شهر و ديار خود، ميهمان ما باشي، چه اين‌كه خانه‌اي فراخ و مالي فراوان داريم و اين [پيشنهاد] براي تو پربارتر است.

مرد شامي باشنيدن سخنان امام حسن عليه السلام بي‌اختيار گريه كرد، سپس گفت: گواهي مي‌دهم كه تو خليفه [برگزيده] خدا در زمين او هستي و خدا نيك‌تر مي‌داند رسالت خود را در كجا [به وديعت] نهند. [بدان كه] تو و پدرت مبغوض‌ترين خلق خدا نزد من بوديد و اينك بهترين خلق خدا نزد مني.

آن‌گاه مركب خود را به سوي [خانه] حضرت مجتبي عليه السلام گرداند و پس از آن كه مدتي ميهمان آن بزرگوار بود، با اعتقاد كامل خانه حضرتش را ترك گفت».(287)

او با خدا، پيامبر خدا و جانشينان آن‌حضرت عناد نداشت، بلكه تحت تأثير تبليغات دشمن مكار، اين‌سان گرفتار تعصب كوركورانه شده بود و هنگامي كه به حقيقت پي برد، باتمام وجود تغيير عقيده داد و دل در گرو كانون حق و حق‌جويي، يعني خاندان رسالت، به ويژه امام حسن مجتبي عليه السلام نهاد. حال اگر امام عليه السلام با وي به مقابله مي‌پرداخت، به يقين آن شامي، كينه‌توزتر از سابق به شهر و ديار خويش باز مي‌گشت، اما اينك او به شهر خود بازگشت تا بزرگواري امام حسن عليه السلام و اميرالمؤمنين عليه السلام را به اطلاع مردم شام برساند و دروغ‌سازي‌هاي حاكم اموي شام را برملا كند.

راه‌يافته نامْ آشنا

همان طور كه در صحبت‌هاي پيشين بيان شد، محمدبن مسعود عياشي (صاحب تفسير عياشي) براي اهل علم، نامي آشناست. او ابتدا از عامه و پركوشش بود و درباره ابوبكر، عمر، عثمان و معاويه كتاب‌هاي مستقلي نوشت و چنانچه كتاب‌هاي تراجم و رجال را كه از وي نام برده‌اند مطالعه كنيد، خواهيد ديد كه او به‌وسيله جوانان دانش‌آموخته شيعي و در پي سعي فراوان آنان شيعه شد و در شمار ثقات علماي شيعه قرار گرفت. نوشته‌اند كه پدر عياشي بازرگان و ثروتمند بود. چون از دنيا رفت سيصدهزار دينار (بيش از يك تن) طلا از خود براي اين فرزند به ارث گذارد. عياشيِ فرزند - بنا به نقل تاريخ - تمام آن ثروت بزرگ را در راه ترويج مكتب اهل بيت عليهم السلام به مصرف رساند. آن زمان كه در بغداد وجود شيعه كم بود، عياشي در بغداد مدرسه‌اي ساخت و شاگرداني پرورش داد. اين شاگردان به «غلمان العياشي؛ جوانان (دست‌پروردگان) عياشي» شهرت يافتند و «كشّي» (288) صاحب رجال يكي از چهره‌هاي برجسته اين مدرسه بود. حال اگر رجال كشي را از كتب رجالي شيعه حذف كنيم، ده‌ها و ده‌ها روايتي كه او «صحيح» خوانده و توثيق نموده است از دست خواهيم داد، چراكه مدرك ديگري كه صحت آنها را اثبات كند نداريم و در اين صورت نمي‌توان براساس آنها فتوا داد. لذا پاداش بخش قابل‌توجهي از مسائلي كه در رساله‌هاي عمليه آمده است و بدان‌ها عمل مي‌كنيم، در نامه مرحوم عياشي ثبت مي‌شود.

نتيجه‌

مسلّم اين است كه انسان‌هاي منحرف در صورتي كه معاند نباشند، شايستگي خوب شدن و در راه صحيح قرارگرفتن را دارند. بنابراين انسان بايد از تمام فرصت‌هاي: زماني، مكاني، فرهنگي و تبليغي استفاده كرده، به خودسازي و ارشاد ديگران بپردازد تا خطاب الهي «أقيموا الدين» را تحقق بخشد. وانگهي نبايد از سرباززدن افراد نوميد و هراسان شد كه در نهايت چون حقيقت را بشناسند سر بدان خواهند نهاد.