کتابخانه بالقرآن

بانک غدیر صفحه 4286

صفحه 4286

و نيز مي‌فرمايد:

« … يَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِينَ ءَامَنُواْ مِنكُمْ وَ الَّذِينَ أُوتُواْ الْعِلْمَ دَرَجَتٍ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ»؛(373) خدا [رتبه]كساني از شما را كه ايمان آورده و كساني را كه دانشمندند [بر حسب]درجات بلند گرداند و خدا به آنچه مي‌كنيد آگاه است.

در روايتي در باب مقام عالم با تقوا آمده است كه پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم به اميرالمؤمنين عليه السلام فرمود:

ركعتان يصليهما العالم أفضل من ألف ركعة يصليها العابد؛(374) دو ركعت نماز عالم از هزار ركعت نماز عابد برتر است.

در توضيح اين روايت عرض مي‌شود: دو برادر يا دو خواهر كه در تقوا همسنگ يكديگر هستند، اما يكي از آن دو عالم است و ديگري عالم نيست. بر اساس روايت پيش گفته، نماز يك روز عالم معادل نماز پانصد روز فرد غير عالم است. اين توضيح نيز شايان توجه است كه عالم بودن به معناي مرجع تقليد نيست، چراكه علم داراي مراتب بوده و دارنده هر مرتبه از آن، عالم است. طبيعي است كه علم، مقامي نيست كه به آساني به دست آيد، بلكه كوشش بي‌امان مي‌طلبد و البته اگر كسي در پي اميال خود باشد مشكل بتواند به چنين مقامي دست يابد و اين كار ممكن نخواهد بود كه از قديم گفته‌اند: «دو هندوانه را با يك دست نمي‌توان برداشت» چه رسد به اين كه كسي بخواهد ده هندوانه را با يك دست بردارد. حال كساني كه به دنبال تمايلات خود هستند و در عين حال مي‌پندارند در پي عمارت قلب و تحصيل دانش‌اند نيز حال كسي است كه بخواهد ده هندوانه را با يك دست بردارد.

در روايت ديگري آمده است: «نوم العالم عبادة؛(375) خواب عالم عبادت است».

راستي چرا چنين مرتبه‌اي براي عالم لحاظ شده و او در حالي كه خواب است و فارغ از خدمت به مردم، صله رحم و مطالعه و تعليم علم، اما خواب او عبادت عابد خوانده شده، بلكه عبادت عالي به شمار مي‌رود؟

لازم به يادآوري است كه در تعريف كلمه عالم و تعميم آن «قانون اشتراك» را بايد لحاظ داشت، زيرا بر اساس اين قانون، هر جا كه لفظ مذكر باشد - جز در موارد استثنا - مذكر و مؤنث را شامل مي‌شود، يعني زماني كه در قرآن مي‌خوانيم: «يا أيها الذين آمنوا؛ اي كساني كه ايمان آورديد» مراد مردان و زناني است كه ايمان آورده‌اند يا آن‌جا كه مي‌فرمايد: «حق الحسين واجب علي كل مسلم؛(376) امام حسين عليه السلام بر هر مسلمان حقي واجب دارد» منظور مردان و زنان مسلمان است. بنابراين هنگامي كه گفته شود عالم، مرد و زن عالم را در برمي‌گيرد.

پاداش، صد هزار برابر

در روايت آمده است كه رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم فرمود: