کتابخانه بالقرآن

بانک غدیر صفحه 4291

صفحه 4291

توجه به اين نكته از اهميت بالايي برخوردار است كه نگاهبانان نام برده شده در روايت، غير از رقيب و عتيدي هستند كه قرآن درباره آنان فرموده است:

«مَّا يَلْفِظُ مِن قَوْلٍ إِلَّا لَدَيْهِ رَقِيبٌ عَتِيدٌ»؛(420) [آدمي] هيچ سخني را به لفظ درنمي‌آورد مگر اين كه مراقبي آماده نزد او [آن را ضبط مي‌كند].

روشن است وظيفه مراقب، زير نظر داشتن كسي است كه به مراقبت او گمارده شده است، اما او نمي‌تواند به طور كامل و گسترده تمام اعمال ريز و درشت فرد را زير نظر بگيرد، چراكه ممكن است لحظه‌اي غافل شود، به خواب رود يا اين كه چشم بر هم زدني نگاه خود از او بازگيرد و لذا چنين نظارت و مراقبتي كاملاً محدود و ناتمام است، پس گماشتگان مي‌بايست نگاهباناني باشند كه تمام رفتار بنده را ثبت كنند. روايت پيش گفته، در اين باره مي‌فرمايد: «فللّه - عز وجل - علي كل عبد رقباء من كل خلقه؛ خداي - عز وجل - بر تمام بندگانش مراقباني از تمام آفريدگان خود قرار داده است».

بر اساس اين سخن، تمام اشيائي كه در اطراف خود مي‌بينيم و آنچه از آن استفاده مي‌كنيم مانند: انگشتري، قلم، عينك، لباس و … روزي به نفع يا عليه ما گواهي خواهند داد. البته اعضا و جوارح آدمي خود به طور مستقل گواهي مي‌دهند. در اين باب تنها يك روايت نيامده كه با مطالعه بحارالانوار به روايات فراواني با همين مضمون روبه‌رو مي‌شويم و پي به كار بزرگ مرحوم علامه مجلسي رحمه الله مي‌بريم. چه خوب است در فرصت‌هاي كوتاهي كه دست مي‌دهد، همگان با مطالعه اين كتاب گران سنگ بر دانش خود بيفزايند.

گواه گرفتن براي خويش‌

در روايت آمده است كه اميرالمؤمنين عليه السلام در روزگار خانه‌نشيني و به اين جهت كه براي اداره اجتماع كمتر مي‌توانستند وقت صرف كنند، در كنار هر نخلي كه كاشته بودند دو ركعت نماز مي‌گذاردند كه مجموع آن هزار ركعت مي‌شد.(421)

يادآوري يك مطلب ضروري است و آن اين كه آيا هدف از آفرينش اميرالمومنين عليه السلام با آن عظمت و انديشه و بلندي مرتبت تنها و تنها براي كاشتن چند نخل بود؟ بي‌ترديد آفريدن چنان ابرمردي براي چنين مقصدي، اتلاف بشر، تاريخ و انسانيت و به يك سخن اتلاف دنيا و آخرت است و خداي متعال از اين كه بزرگ‌مردي را تنها براي كاشتن چند نخل بيافريند، منزه است. مسلم اين كه حضرت باري‌تعالي دنيا را جايگاه آزمون خواسته و همگان حتي اميرالمؤمنين عليه السلام و ابوبكر و عمر را مورد آزمون قرار داده است و اين روند تا به آخر ادامه خواهد يافت.

البته غالب انسان‌ها دركي در حد كاشتن نخل دارند و چنين كاري در شأن آنان است و گاهي حتي جز اين را نمي‌دانند، اما اميرالمؤمنين عليه السلام 25 سال از عمر خود را - بالإجبار - در غير اقتضايي كه خداوند حضرتش را براي آن آفريد سپري كرد و آن چند سال ديگر نيز در همين سطح بوده است، ولي خداي متعال بنا را بر امتحان خلق گذارده و شهوات، عقل خير و شر را ابزار اين امتحان قرار داده است.

شاهد سخن دو ركعت نمازهاي اميرالمؤمنين عليه السلام در كنار هر اصله درخت است. در روايت حضرت صادق عليه السلام است كه از آن حضرت دليل چنين شيوه نمازگزاردن را پرسيدند، فرمود:

فإنها تشهد له يوم القيامة؛ زمين به نفع او گواهي مي‌دهد.(422)