کتابخانه بالقرآن

بانک غدیر صفحه 4298

صفحه 4298

فاعملوا ليوم القيامة، وأعدوا الزاد ليوم الجمع «يَوْمَ التَّنَادِ»؛(440) وتجنبوا المعاصي، فبتقوي اللَّه يرجي الخلاص(441)[اي مردم،] براي روز قيامت [خود كار كنيد و براي روز [ي كه همگان]جمع [مي‌شوند] در روزي كه مردم يكديگر را [به ياري هم] ندا مي‌دهند [،اما كسي، كسي را ياري نمي‌دهد]توشه برگيريد و از معصيت‌ها دوري گزينيد كه با تقواي الهي اميد رهايي مي‌رود.

مي‌بينيم اين روايت چه بار معنايي و محتواي بالايي دارد و به همان اندازه مطلب براي گفتن دارد و البته براي همگان روايتي سودبخش و پرفايده است، اما روي سخن در اين جا با فقره بعدي اين روايت است كه لازم مي‌دانم به اختصار توضيح داه شود. حضرت ختمي مرتبت صلي الله عليه وآله وسلم در ادامه روايت مي‌فرمايد:

فإن من عرف حرمة رجب وشعبان، ووصلهما بشهر رمضان - شهر اللَّه الأعظم - شهدت له هذه الشهور يوم القيامة، وكان رجب وشعبان وشهر رمضان شهوده بتعظيمه لها وينادي منادٍ: يا رجب ويا شعبان ويا شهر رمضان، كيف عمل هذا العبد فيكم؟ وكيف كانت طاعته للَّه عز وجل؟(442) پس به يقين هر كس حرمت ماه رجب و ماه شعبان را بداند و آن‌دو را [با اعمال نيك]به ماه رمضان، ماه بزرگ‌تر خدا وصل كند [به يقين] در روز قيامت گواهان او خواهند بود و بر بزرگ داشته شدن‌شان توسط او گواهي خواهند داد. در آن روز منادي ندا در خواهد داد: اي ماه رجب، اي ماه شعبان و اي ماه رمضان، اين بنده در [روزهاي]شما چگونه عمل كرد و فرمانبرداري‌اش از خداي - عز وجل - چگونه بود؟.

قاعدتاً اين بيان گهربار رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم در ماه رجب بوده است، چه اين كه مقوّمات يادشده در بيان آن‌حضرت، تأكيد بر اين سه ماه دارند. در آن‌جا كه حضرت از وصل كردن دو ماهِ رجب و شعبان به ماه مبارك سخن گفته‌اند، مراد تنها روزه نيست، بلكه يكي از فضايل خوب در اين دو ماه روزه است و البته پاداش فراواني دارد. آقايان علما مي‌گويند: «مثبتين (دو امر ايجابي) تخصيص و تقييد نمي‌كنند، بدين معنا كه اگر يك دليل، صدقه دادن را مستحب بخواند و دليل ديگر، يك دينار صدقه دادن را مستحب بداند، معناي آن تقييد اطلاق صدقه نيست. به ديگر بيان اگر گفته شد يك دينار صدقه دادن مستحب است، به اين معنا نيست كه نيم دينار يا يك و نيم دينار صدقه دادن مستحب نيست و در خاص و عام نيز خاص تقييد نمي‌كند».

آنچه در اين بخش از روايت پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم آمده، بدين معناست كه انسان، حرمت و قدر ماه رجب را بشناسد، سپس شناخت خود را به مرحله عمل درآورد. در اين صورت چنين كسي در روز قيامت حاضر مي‌شود و خداي متعال ماه‌هاي رجب و شعبان و رمضان را مي‌آورد، آن‌گاه منادي خطاب به ماه رجب ندا در مي‌دهد: اي [ماه]رجب، اين فرد روزهاي تو را با چه عملي و چگونه سپري كرد؟

در اين هنگام تمام ماه‌هاي رجب و شعبان و رمضان كه بر افراد گذشته‌اند، بر يكايك بندگان و اعمال‌شان در آن سه ماه گواهي مي‌دهند.

آقايان اهل علم مي‌دانند كه كلمه «كمّ» و «كيف» دو مقوله متفاوت با يكديگر هستند كه كلمه اول حجم و مقدار را مي‌رساند و كلمه دوم كيفيت را لحاظ مي‌دارد. مي‌بينيم كه در اين سخن رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم سخن از كيف است، نه كم. به عنوان مثال، اگر كسي يك روز ماه رجب را روزه بگيرد، در مجلس وعظي حاضر شود، درسي بخواند، يك يا دو شب را نماز شب بخواند و امثال آن، تمام اينها از مقوله «كميت» بوده، اما كيفيت است كه اين كميت را بها و ارزش مي‌دهد و هر قدر كيفيت عمل خوب باشد، بر بهاي كميت آن مي‌افزايد. لذا در سخن حضرت رسول صلي الله عليه وآله وسلم «كيف عمل» آمده است، نه «كم عمل».

پس از آن كه منادي چگونگي عمل بنده را از ماه‌هاي رجب و شعبان و رمضان مي‌پرسد، به روايت پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم:

فيقول رجب وشعبان وشهر رمضان: يا ربّنا، ما تزود منا إلاّ إستعانة علي طاعتك …؛(443) ماه رجب و شعبان و رمضان مي‌گويند: بار، پروردگار ما، از ما براي بندگي‌ات ياري جست.

بدين ترتيب اين سه ماه عزيز خدا به نفع بنده شهادت مي‌دهند و البته اگر بنده اعمال ناشايستي داشته باشد بر ضد او نيز شهادت خواهند داد.