کتابخانه بالقرآن

بانک غدیر صفحه 4588

صفحه 4588

آري او شاگرد مكتب علي «ع» بود و علي خود گفته است:

من از زندگي فقط همين را دوست دارم كه حقي را ثابت كنم يا باطلي را نفي.

ايجاد ذهنيت مرتبط

و از راه همين چگونگي- يعني اقامه‌ي حق و نفي باطل، از طريق نشان دادن حقيقتهاي بسياري در حديث و تاريخ و تفسير و فقه و معارف و فلسفه‌ي سياسي اسلام- بود كه گروها گروه از دانشمندان و محققان به كار او به چشم احترام نگريستند. از آغاز انتشار «الغدير»، به آفاق گسترده‌ي آن روي آوردند، به طوري كه مي‌توان گفت، در عين اينكه او يكه بود و تنها، «هزاران مرد همراهيش مي‌كردند تا در راه انديشه‌ي شكوهمندش پيكار كند». و هرجا كتاب بدانجا مي‌رسيد،يا سخني از آن به ميان مي‌آمد، اين مسائل مطرح مي‌شد و مورد فحص قرار مي‌گرفت. در اينجا حقيقت بسيار نظرگير است كه صاحب «الغدير»، به ايجاد اين ذهنيت مرتبط و ايجاد رابطه‌ي ذهني در سطح جهان اسلام موفق گشت. ما هنگامي كه به شعاع كتاب الغدير در افكار مردم گوناگون و محققان و ناقدان مختلف در سرتاسر سرزمينهاي اسلامي و جز آن مي‌نگريم، و وقتي با نامهاي متفاوت پژوهشيان آباديهاي مختلف جهان آشنا مي‌شويم كه به تقدير از كتاب وي پرداخته‌اند، به حقيقت مذكور

[صفحه 196]

مي‌رسيم. و اين خود، به جز جنبه‌ي ديني، مسئله‌اي است جالب و عميق در سطح ارزيابي تلاش در راه روابط انساني. و اين همه ما را از اين ذهنيت مرتبط و حسن تأثير كتاب و حسن نيت مؤلف و والايي اين كار آگاه مي‌سازد.

نقد در الغدير

خوب است، بس كوتاه و مختصر، به چگونگي نقدهاي «الغدير» اشاره كنيم. وقتي كه علامه و اومانيستي- چون صاحب «الغدير» - پس از طي دوران تحصيلات عالي و اجتهاد، چهل سال از همه كس و همه چيز مي‌گسلد و در زواياي كتابخانه‌ها عمر مي‌گذراند و به حاصل مواريث علمي اسلام و مسلمين دست مي‌يابد، و در فن خويش، كمتر مآخذي- خطي يا چاپي، از مكه تا رامپور- از نظر او دور مي‌ماند، تا جايي كه خود به صورتي در اين چهارده قرن زندگي مي‌كند، و به تحريفها و انحرافهايي كه قلمها و ذهنها كرده و يافته‌اند پي مي‌برد، و از آنجا كه راويي- براي پوشاندن حقيقت و كمك به دستگاه قدرت- به جعل حديث مي‌پردازد، تا جايي كه طبري آن مجعول را نقل مي‌كند، تا جايي كه به هنگام چاپ كتب خطي علماي سلف، برخي از فضايل آل علي و دلايل تشيع يا مثالب ديگران را از كتاب حذف مي‌كنند، تا آنجا كه دكتري در شرح ديوان شاعر شيعي مشهور، كلمه‌ي «غدير خم» را «غدا برحم» ضبط مي‌كند، [205] و صدها امثال اين … وقتي كسي بر همه‌ي اين جريانات واقف مي‌شود و رسالت علم، او را به بازسازي و تصحيح مأمور مي‌دارد، و ايمان به محمد و تاريخ دين محمد، او را نمي‌هلد كه چشم از اين همه بپوشد، چنين كسي حق دارد كه چونان مدافعي راستين و سنگرباني متعهد و مفسر آفتابي نستوه، اين مسائل را بر ملا كند و ملل اسلام و علماي اقوام را بر اين امور وقوف بخشد.

[صفحه 197]

و چون، به تأليفات ساير محققان معاصر رجوع مي‌كنيم و تحقيقات آنان را مي‌خوانيم، مي‌نگريم كه هرجا آنان نيز با آراء كساني كه مورد انتقاد «الغدير» قرار گرفته‌اند، برخورد كرده‌اند و درباره‌ي آن آراء نظر داده‌اند، نظرهايي اظهار داشته‌اند از قبيل نظر صاحب «الغدير». و اين ما را از صحت نظر علامه‌ي اميني و صلاحيت او در قضاوت و عدالت او در نقد و اعتلاي سطح نقدهاي وي بيشتر آگاه مي‌سازد.