- مادر 1
- پدر 1
- نام مادر 1
- زیارت نامه 1
- تاریخ ولادت 1
- شرح رسیدن نرجس خاتون خدمت امام عسکری علیه السّلام 1
- ولادت 1
- اسامی والقاب و کنیه 10
- مهدی 10
- بقیه اللّه 11
- قائم 12
- موعود 13
- صاحب الزمان و صاحب الغیبه 14
- حجّه اللّه 15
- منتظر 15
- خلیفه اللّه 16
- منصور 16
- منتقم 17
- مضطر 17
- صاحب 18
- مؤمّل 18
- جَوارِ الْکُنَّسِ 19
- ماء معین 19
- فجر 19
- وقایع حین ولادت 21
- وقایع بعد از ولادت 23
- مقدمه 24
- چکیده 24
- عصر ظهور تجلیگاه غدیر/ مرکز غدیرستان کوثر نبی صلی الله علیه وآله 24
- غدیر در سیره امام زمان عجل الله تعال فرجه 24
- تجلی غدیر در عصر ظهور 24
- غدیر از آغاز خلقت تا ظهور و تا قیامت 26
- سقیفه مانع غدیر تا ایام ظهور 28
- ظهور با پیام غدیر 30
- آثار غدیر در ایام ظهور 31
- اشاره 31
- عقل 33
- علم 33
- دین 34
- تلخی روزگارِ سقیفه، مشوق امید به ظهور 35
- مقدمه 35
- چکیده 35
- زمینه های بحثِ «تجلی غدیر در عصر ظهور» / محمدباقر انصاری 35
- اشاره 35
- سؤالاتِ زمینه سازِ بحثِ «تجلی غدیر در ظهور» 36
- خصوصیات علمی در بحث «تجلی غدیر در ظهور» 37
- ورودی های بحث درباره «تجلی غدیر در ظهور» 37
- ظهور، پاسخ به فطرت غدیری انسان ها / سید محمود میردامادی بحرالعلوم 39
- چکیده 39
- همخوانی غدیر با فطرت 40
- مقدمه 40
- ظهور روز تحقق حقایق پنهان غدیر 42
- غدیر شاقول افکار در طول تاریخ اسلام 45
- غدیر ترسیم هندسی فکر و عمل بشریت 48
- روزگار ظهور زمان ظاهر شدن مبانیِ غدیر 49
- منابع و مآخذ 50
- غدیر روز رشد عقول 50
- چکیده 51
- آغاز و ادامه و پایان عالم با غدیر 51
- ظهور برای احیای غدیر / محمد صادق امیدواری خراسانی 51
- قیام و حرکت امام عصرعلیه السلام با پیام غدیر 53
- آفرینش با غدیر پایان می یابد 54
- منابع و مآخذ 55
- چکیده 56
- غدیر، حلقه اتصال بعثت رسول و ظهور موعود / مهدی باقری سیانی 56
- بعثت، غدیر، ظهور، سه رخداد مهم بشری 57
- اشاره 57
- الف . برخی مشترکات بین بعثت و عصر ظهور 58
- ب : نگاهی گذرا به سه رخداد: بعثت، غدیر، عصر ظهور 60
- ج : معرفی «دوران قبل از بعثت» و «"دوران قبل از ظهور» 61
- زمینه سازی غدیر برای عصر ظهور / علی اکبر مهدی پور 66
- چکیده 66
- مدخل 67
- 1. تجلّی آیات غدیر در عصر ظهور 68
- اشاره 69
- الف . جلوه هایی از خطبه غدیر در عصر ظهور 69
- 2. تجلّی خطابه های غدیر در عصر ظهور 69
- ب . سیمای موعود در خطبه غدیر 70
- ج . سیمای امیر در خطبه غدیر 71
- د . جایگاه رفیع مولا در خطبه غدیر 72
- و . اصحاب صحیفه در خطبه غدیر 73
- ح . میراث پیامبرصلی الله علیه وآله 74
- ی . بیعت با خدا 75
- ک . امام هدایتگر 75
- ط . ضرورت اطلاع رسانی 75
- الف . سیمای غدیر در سخنان امیرعلیه السلام 76
- اشاره 76
- ب . رهبران گمراه در خطبه امیرعلیه السلام 77
- الف . به خاک مالیده شدن بینی شیطان 78
- 4 . جلوه هایی از خطبه امام رضاعلیه السلام در عصر ظهور 78
- اشاره 78
- ب . روز رهایی از غم و اندوه 79
- ج . روز نشر دانش 79
- ه . روز خرسندی 80
- د . روز بشارت 80
- مؤاخات 81
- 1 . 83
- 2 . 83
- 6 . دیگر رخدادها 83
- 5 . 83
- 4 . 83
- منابع و مآخذ 83
- 3 . 83
- ظهور، روز قابلیت انسان برای غدیر / حامد نواب 86
- مقدمه 86
- چکیده 86
- عدالت یکپارچه با تحقق غدیر 86
- پایه گذاری هدف غدیر از آغاز خلقت 87
- بشارت انبیاعلیهم السلام به بنیانگذار غدیر 88
- مردم باید نیاز به غدیر را احساس کنند 89
- چرا هدف خلقت در غدیر تحقق نیافت؟ 89
- مردم در جستجوی مصلح کل 90
- چکیده 91
- منابع و مآخذ 91
- مقدمه 91
- اهداف و موانع تجلی غدیر در عصر ظهور / علی اصغر رضوانی 91
- هدف اول: پیاده کردن اسلام از کانال صحیح 92
- اشاره 92
- اهداف تجلّی غدیر در عصر ظهور 92
- هدف دوم : تحقق حکومت جهانی عدل گستر الهی 93
- 1 . بر هم زدن خطبه پیامبرصلی الله علیه وآله در مِنا 95
- اشاره 95
- موانع غدیر در حیات پیامبرصلی الله علیه وآله 95
- 2 . دوات و قلم 96
- 3 . جیش اسامه 97
- مطلب دوم: 98
- اشاره 98
- مطلب اول: 98
- چکیده 100
- ظهور یعنی اعاده حق غدیر / محمد حسین رحیمیان 100
- مقدمه 101
- مقدمه 102
- واژگان کلیدی 102
- غدیر و آزمون الهی 103
- غدیر و رسالت جهانی 104
- عصر ظهور و بازگشت به غدیر 105
- جلوه هایی از غدیر در عصر ظهور 109
- 1 . غدیر نماد حقّ 109
- اشاره 109
- 3 . عصر ظهور و جلوه هایی از سیره علوی 114
- 4 . رفاه همگانی و نزول برکات آسمانی 115
- 5 . فراخوان به ولایت علوی 118
- غدیر و ظهور و منتظران 119
- منابع و مآخذ 120
- ظهور، تجلی اهداف خلقت با تحقق غدیر / محمد حسین یوسفی 121
- چکیده 121
- مقدمه 122
- رسالت انبیاء و اهداف خلقت 122
- هدف از بعثت پیامبر خاتم صلی الله علیه وآله 123
- اهداف خلقت در سایه ولایت و حکومت امام 126
- امام عصرعلیه السلام وارث غدیر و مجری ولایت امیرعلیه السلام 127
- نتیجه 129
- اهداف خلقت و تحولات عصر ظهور! 130
- علم و معرفت 132
- اشاره 132
- انجام بهترین عمل با موفقیت 137
- مقدمه 139
- ظهور، تجلی غلبه حق غدیر بر باطل ها / علی نظری منفرد 139
- چکیده 139
- منابع و مآخذ 139
- غدیر برای پاسداری و حفاظت از دین 140
- بدون غدیر رهبری امکان ندارد 141
- اهداف غدیر 143
- 5 . 143
- 4 . 143
- 3 . 143
- 1 . 143
- 2 . 143
- منابع و مآخذ 144
- امامت غدیر مبتنی بر جانشینی پیامبران 145
- چکیده 145
- تجلی امامت الهی غدیر در عصر ظهور / اصغر منتظر القائم 145
- جایگاه برتر امام غدیر از طرف خدا 146
- قدرت انحصاری امام غدیر از طرف خدا 147
- امامت غدیر مبتنی بر عصمت 147
- جانشین الهی امام علی علیه السلام 148
- استشهاد امامان علیهم السلام به امامت الهی 148
- پیوند توحید و امامت 151
- دفاع امام زمان علیه السلام از حقّ منصوصی خود در گفتمان و اجرا 152
- منابع و مأخذ: 153
- تجلی عدالت غدیر در عصر ظهور / حسین تهرانی 154
- چکیده 154
- مقدمه 155
- اشاره 155
- دو نکته مهم در خطبه غدیر 155
- تواتر حدیث غدیر 155
- 1 . تعیین امیرالمؤمنین علیه السلام به عنوان جانشین 155
- 2 . معرفی حضرت مهدی علیه السلام به عنوان آخرین امام 157
- عدالت اجتماعی در عصر امیرالمؤمنین علیه السلام 159
- عدالت اجتماعی در عصر مهدی موعودعلیه السلام 160
- زدودن پیرایه ها از دین 164
- تکمیل راه امیرالمؤمنین علیه السلام به دست امام زمان علیه السلام 166
- منابع و مآخذ 167
- چکیده 171
- تجلی علم و هدایت غدیر در عصر ظهور / محمد مهدی خلیلی 171
- مقدمه 172
- بعد از پیامبرصلی الله علیه وآله قرآن با کیست؟ 179
- علم پیامبرصلی الله علیه وآله به چه کسی رسیده است؟ 180
- بندگان برگزیده خدا چه کسانی هستند؟ 183
- حامل علم الکتاب ظالم نمی شود 184
- اعلمیت امیرالمؤمنین علیه السلام 185
- وارثان علم الکتاب بعد از پیامبرصلی الله علیه وآله 186
- چرا امامان علم الکتاب را ظاهر نکردند؟ 187
- امامان علم الکتاب را چه زمانی ظاهر می کنند؟ 190
- خلافت در علم جزئی از خلافت است 190
- ائمه هدی علیهم السلام وارثان زمین 194
- کشف علوم آل محمدعلیهم السلام در عصر ظهور 195
- چکیده 196
- تجلی نظم و وحدت الهی غدیر در عصر ظهور / محمد رضا شریفی 196
- مقدمه 197
- انبیاعلیهم السلام بنیان گذاران وحدت بر اساس دین واحد خدا 197
- کنگره عظیم وحدت در سرزمین غدیر 198
- غدیر روز تجلی هدایتگران الهی 199
- بیعت، تجلی وحدت در غدیر 200
- غدیر، تجلّی اتحاد مورد رضای خداوند 201
- سقیفه تجلی تفرقه و اختلاف 202
- وحدت حقیقی بر اساس صراط مستقیم 205
- وحدت غدیر با معرفی صراط مستقیم 206
- بر هم زنندگان وحدت پس از پیامبرصلی الله علیه وآله 207
- اشاره 208
- عوامل تفرقه مسلمانان 208
- 4 . بی تفاوتی عامل رشد تفرقه 216
- 5 . سطحی نگری عامل اختلاف 217
- 6 . ترس و سست عنصری عامل تفرقه 219
- 8 . کینه توزی با اهل بیت علیهم السلام عامل تفرقه 220
- 7 . حسادت عامل اختلاف 220
- اعتقاد به غدیر تنها راه وحدت الهی 222
- اشاره 222
- 1 . اعتقاد به واقعه مهم تاریخی غدیر خم و قبول ولایت 222
- 3 . امتحان الهی بر مبنای امامت در امت اسلامی 223
- 4 . ایمانِ مشروط به اعتقاد به ولایت اهل بیت علیهم السلام و اخذ دین از طریق آنان 224
- 5 . بیان حقایق در سنّت الهی و سیره معصومین علیهم السلام 225
- معرفی آخرین وحدت بخش انسان ها در خطابه غدیر 227
- 2 . عزت مؤمنین در سایه عدل 229
- 1 . وحدت کلمه 229
- اشاره 229
- برکات وحدت بخش عصر ظهور 229
- 4 . وفور نعمت و امنیت 230
- منابع و مآخذ 231
- تجلی عدالت علوی در حکومت مهدوی / محمد مجتهدی 234
- چکیده 234
- توجه به آغاز و انجام هدایت الهی 235
- غدیر وصیتنامه اجرائی پیامبرصلی الله علیه وآله 235
- مشخصات حکومت مهدوی در غدیر 236
- تصویری از حکومت مهدوی بر اساس غدیر 240
- منابع و مآخذ 241
- چکیده 242
- تجلی عبودیت انسان بر اساس غدیر در ظهور / محمد رضا فریدونی 242
- تأمین آینده دین در غدیر 243
- وعده تفوُّق دین مورد رضای خدا 243
- تدبر و دقت در موقعیت قرآنی آیه اکمال 244
- اشاره 244
- اما قرآن: 245
- اما روایات: 245
- تولد رسمی امامت و ولایت 247
- بررسی علل یأس دشمنان در غدیر 247
- ارتباط غدیر با عصر ظهور 248
- غدیر از آغاز تا جهانی شدن 249
- کمال بندگی در غدیر 250
- چکیده 251
- انتقام کربلای غدیر در عصر ظهور / مجید مسعودی 251
- مقدمه 252
- -در خطبه غدیر: 255
- 1 . آخرین سخن و اِتمام حجت 255
- -در دعای ندبه: 255
- 2 . جاهلیت پس از رسول خداصلی الله علیه وآله تا هنگام ظهور 256
- -در خطبه غدیر: 256
- -در دعای ندبه: 257
- 3 . آری، هنوز هم! 258
- -در خطبه غدیر: 258
- -در دعای ندبه: 258
- -در خطبه غدیر: 260
- 4 . قرآن و وارثانِ بر حق آن 260
- -در دعای ندبه: 262
- 5 . سُنّت ها و فرائض 263
- -در خطبه غدیر 263
- منابع و مآخذ 264
- چکیده 265
- امامت بزرگ ترین فریضه عصر ظهور 265
- ریشه کن شدن مظلومیت غدیر در عصر ظهور / محمد حسین طغیانی 265
- تجلی امامت در عصر ظهور 266
- تجدید فرائض در عصر ظهور 267
- مجازات ظالمین به امامت در عصر ظهور 268
- انتقام مظلوم ترین مظلوم در عصر ظهور 269
- انتقام از غاصبین خلافت در عصر ظهور 270
- منابع و مآخذ 271
- مقاله اول 272
- سپاس غدیرستان / 5 272
- فهرست 272
- مقاله سوم 273
- مقاله چهارم 273
- مقاله دوم 273
- مقاله پنجم 273
- مقاله ششم 274
- مقاله هشتم 275
- مقاله هفتم 275
- مقاله نهم 276
- مقاله یازدهم 276
- مقاله دهم 276
- مقاله دوازدهم 277
- مقاله سیزدهم 277
- مقاله چهاردهم 277
- مقاله پانزدهم 278
- مقاله هفدهم 279
- مقاله شانزدهم 279
- مقاله هیجدهم 279
- مقاله نوزدهم 280
- سوره هود 280
- امام زمان عجل الله تعال فرجه درقرآن 280
- سوره ابراهیم 281
- سوره انبیاء 284
- سوره حج 285
- سوره انبیاء 286
- سوره قمر 287
- سوره شعراء 287
- سوره الرحمن 287
- سوره نمل 287
- سوره صف 288
- سوره طارق 289
- سوره و اللیل 289
- سوره جن 289
- سوره تبارک 290
- سوره غاشیه 290
- دلایل امامت درنص ائمه علیهم السلام 291
- سوره انعام 291
- پاسخ به سؤالات 294
- اوصاف امامت 294
- علم 294
- حکم آن حضرت به حقّ 296
- علم به کتاب 297
- قضاوت 299
- رجم زانی محصن 299
- قتل پیرمرد زناکار 300
- قتل فراریان از جنگ 300
- شباهت به هود علیه السلام 301
- شباهت آن حضرت به پیامبران 301
- قتل جوان ناآشنا به احکام 301
- شباهت به یحیی علیه السلام 302
- شباهت به زکریّا علیه السلام 303
- شباهت به سلیمان علیه السلام 304
- شباهت به شعیب پیغمبر علیه السلام 306
- شباهت به یعقوب علیه السلام 308
- شباهت به ائمه معصومین علیهم السلام 309
- جهاد آن حضرت 314
- زهد آن حضرت 318
- خلق آن حضرت 320
- خوف ( بیم ) آن حضرت 321
- عدالت اجتماعی 325
- دعا برای محبین 325
- سخاوت آن حضرت 326
- احادیث 328
- روایات پیامبر اکرم صلّی اللَّه علیه و آله و سلّم در نصّ بر قائم علیه السّلام و اینکه او دوازدهمین امام است 328
- اخبار امیر المؤمنین علیه السّلام از غیبت امام دوازدهم علیه السّلام 331
- روایات امام مجتبی علیه السّلام در باره غیبت امام دوازدهم علیه السّلام 333
- روایات امام حسین علیه السّلام در باره دوازدهمین امام و غیبت او 334
- روایات امام سجّاد علیه السّلام در باره دوازدهمین امام و غیبت او 334
- روایات امام باقر علیه السّلام در باره امام دوازدهم علیه السّلام و غیبت او 337
- روایات امام موسی کاظم علیه السّلام در باره قائم علیه السّلام و غیبت او 341
- روایات امام صادق علیه السّلام در باره امام دوازدهم علیه السّلام و غیبت او 342
- روایات امام رضا علیه السّلام در باره امام دوازدهم و غیبت آن حضرت علیه السّلام 345
- روایات امام جواد علیه السّلام در باره امام دوازدهم علیه السّلام و غیبت او 346
- روایات امام هادی علیه السّلام در باره امام دوازدهم علیه السّلام و غیبت او 347
- روایات امام عسکریّ علیه السّلام در باره امام دوازدهم علیه السّلام و غیبت او 350
- رشد غیر عادی 352
- مرگ افراد 352
- آگاهی ازغیب 352
- دوران کودکی 352
- احمد بن اسحاق 352
- سخن گفتن در گهواره 352
- کرامات 352
- قاسم بن علاء 353
- جعفر بن محمد بن متیل 358
- ابراهیم بن محمد بن فارس 359
- خبر از نجات 359
- مال مرجئی 360
- خبر از اموال 360
- مال مرد بلخی 361
- اسماعیل هرقلی 362
- وزن اشرفی ها 362
- شفای بیمار 362
- مادر مردی سنی 370
- سخن گفتن لال 372
- تشرّف حسین مدلل خدمت آن جناب 373
- درجمادات 374
- تبدیل سنگ به طلا 374
- روشنی و نور در بیت الحمد 374
- 1-مهموم بودن برای آن جناب در ایّام غیبت 375
- اشاره 375
- وظائف شیعه در زمان غیبت 375
- 2-انتظار فرج آل محمّد علیهم السّلام 380
- 3-دعا کردن 384
- 4-صدقه دادن 385
- 5-حجّ کردن و حجّه دادن به نیابت امام عصر علیه السّلام 386
- 6-برخاستن از برای تعظیم شنیدن اسم مبارک آن حضرت 387
- 8-استمداد و استعانت و استغاثه به آن جناب 389
- امتیاز نور ظل و شبح آن جناب علیه السّلام در عالم اظلّه 394
- خصائص حضرت مهدی عجل الله تعال فرجه 394
- بیت الحمد 397
- شرافت نسب 397
- جمع میان کنیه رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم و اسم مبارک آن حضرت 397
- عدم معاشرت و مصاحبت با کفّار 398
- غیبت از روز ولادت 398
- نبودن بیعت احدی از جابران بر گردنش 399
- ظهور آیات غریبه 399
- ندای آسمانی به اسم آن جناب علیه السّلام 400
- افتادن افلاک از سرعت سیر 402
- سایه انداختن ابر سفید 406
- تصرّف نکردن طول روزگار 408
- رفتن وحشت و نفرت از میان حیوانات 409
- بودن جمعی از مردگان در رکاب آن حضرت 410
- بیرون کردن زمین، گنج ها 412
- زیاد شدن باران و گیاه و درختان و میوه ها 413
- تکمیل عقول مردم به برکت وجود آن حضرت 416
- قوت خارج از عادت در دیدگان و گوش های اصحاب آن حضرت 419
- استغنای خلق به نور آن جناب علیه السّلام از نور آفتاب و ماه 419
- بودن رأیت رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم با آن جناب 420
- راست نیامدن زره رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم، مگر بر قدّ شریف آن حضرت 422
- برداشته شدن تقیّه و خوف از کفّار و مشرکین و منافقین 424
- همراه بودن ابری مخصوص 424
- پر شدن تمام روی زمین از عدل و داد 427
- بیرون آمدن دو نهر از آب و شیر 428
- نزول حضرت روح اللّه، حضرت عیسی بن مریم علیه السّلام 429
- قتل دجّال لعین 434
- طول عمر اصحاب و انصار آن حضرت 435
- فرا گیر شدن سلطنت آن حضرت، تمام روی زمین را 436
- رفتن عاهات و بلاها از ابدان انصار آن جناب 438
- حکم فرمودن در میان مردم به علم امامت خود 440
- توقیعات 441
- توقیع برای عثمان بن سعید و محمّد بن عثمان 441
- گفتارحضرت مهدی عجل الله تعال فرجه 441
- توقیع برای جمعی از مردم قم 443
- جواب اسحاق بن یعقوب 445
- جواب ابو الحسن محمّد بن جعفر اسدی 447
- توقیع در جواب احمد بن اسحاق 448
- توقیعی که بافتخار شیخ مفید صادر گشت 453
- (حضرت زهرا(علیها السلام) الگوی حضرت مهدی(علیه السلام)) 455
- نحوه انتفاع از امام غائب 455
- واگذاری امور به ما 456
- ما امین خداوند بر بندگانش هستیم 456
- اثر دعا برای فرج 456
- ارزش نماز 457
- فضیلت تسبیح تربت 457
- رجوع به راویان حدیث 457
- علت غیبت 457
- علم ائمه به اعمال ما 458
- فایده عطسه 458
- کَذَبَ الْوَقّاتُونَ 458
- دفع بلا 458
- پرسش و پاسخ 459
- آیا حدیث ثقلین بر وجود حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف دلالت می کند؟ 459
- آیا نام پدر حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف، عبد الله بوده است؟ 471
- حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریفچه شباهت های با ذوالقرنین دارد ؟ 540
- ادعای مشاهده وروایت 543
- هنگام رحلت امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریفچه کسی او را غسل داده و کفن می کند؟ 545
- آیا آیه «بقیه الله خیر لکم ان کنتم مومنین» در باره امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف نازل شده است؟ 571
- آیا روایتی در مدح مردم آخر الزمان از معصومین علیهم السلام وارد شده است ؟ 575
- با اینکه در زمان امام صادق امام زمان علیهما السلام متولد نشده بودند ، چطور ایشان فرموده اند به امام زمان سلام کنید ؟ 590
- آیا وهابیت اعتقادی به منجی دارند ؟ 596
- آیا مراد از « النَّجْمُ الثَّاقِب » آقا ولی عصر ارواحنا له الفداه است ؟ 601
- مواریث انبیاء 603
- پیراهن ابراهیم و یوسف علیهماالسلام 603
- عصای موسی علیه السلام 604
- انگشتر سلیمان علیه السلام 604
- تابوت سکینه 605
- پرچم و شمشیر و....پیامبر خاتم صلی الله علیه و آله 606
- سنگ موسی بن عمران 607
- کتاب پیغمبران 607
- حتمی 608
- علائم ظهور 608
- غیرحتمی 611
- سفرا در غیبت صغری 623
- نواب اربعه 623
- اصل ونسب ولقب وکنیه 624
- ابوعمرو عثمان بن سعید عمری 624
- اخذ مدال وثاقت از امام هادی علیه السلام 625
- اخذ مدال وثاقت از امام عسکری علیه السلام 626
- وثاقتش در بین شیعه 628
- مرقد آن بزرگوار 629
- محمد بن عثمان عمری 630
- توقیعی از ناحیه مقدسه امام زمان عجل الله فرجه 630
- اخذ مدال وثاقت از امام عسکری علیه السلام 630
- توقیع از جانب امام زمان عجل الله فرجه 632
- وفات و مرقد محمد بن عثمان عمری 632
- حسین بن روح نوبختی 632
- اخذ نیابت ازمحمد بن عثمان 633
- حسن برخورد با مخالفان 634
- وفات و مرقد حسین بن روح 634
- توقیع از جانب امام زمان عجل الله فرجه 635
- علی بن محمد سیمری 635
- وفات و مرقد علی بن محمد سمری 636
- وظیفه مردم در زمان غیبت کبری 636
سوّم: اگر قرار باشد نزول این احکام سبب اکمال دین و ایجاد یأس برای مخالفان نسبت به نفوذ در دین شود، ناچار باید این احکام آخرین احکام نازله در قرآن باشند، حال آن که قرآن و روایات و عرف این مطلب را نمی پذیرند.
اما قرآن:
1 . در همین سوره آیات احکامی بعد از آیه اکمال نازل شده است، مثلاً: «الیَومَ اُحِلَّ لَکُمُ الطَّیِّباتُ وَ طَعامُ الَّذینَ اُوتواالکِتابَ حِلٌّ لَکُم وَ طَعامُکُم حِلٌّ لَهُم ...» .(487) که این آیه خود بیان می دارد آیه اکمال آخرین آیه حکمی نیست.
2 . با تأمّل در قرآن و با استناد به اقوال جمهور مفسرین، هیچ آیه ای از کتاب خداوند، تصریحاً یا تلویحاً دالّ بر این نکته نیست که امید مخالفانِ اسلامِ واقعی برای نفوذ در دین از طریق اکل گوشت های حرام بوده است.
اما روایات:
اهل سنّت خود معتقدند که آیه اکمال آخرین آیه حکمی نیست:
1 . «اِنَّ آخِرَ آیَهٍ نَزَلَت آیَهُ الرِّبا».(488)
2 . «قالَ عُمَرُ: اِنَّ آیَهَ الرِّبا آخِرُ ما نَزَلَت وَ قُبِضَ رَسولُ اللَّهِ صلی الله علیه وآله قَبلَ اَنْ یُبَیِّنَ لَنا شَأنَها».(489)
3 . «عَنِ ابْنِ عَبّاسٍ: آخِرُ آیَهٍ نَزَلَت آیَهُ الرِّبا».(490)
طبری در یک اظهار نظر جالب می گوید: «هیچ دانشمندی نمی تواند بپذیرد که وحی تا هشتاد روز قبل از رحلت آن حضرت قطع گردد، بلکه چون رحلت نزدیک است باید وحی بیشتر و پی در پی آید، به ویژه آن که آیات احکامیّه بعد از آیه اکمال مانند حکم «کلاله» نازل شده است. لذا نمی توان گفت که اکمال دین به اکمال احکام و عبادات است».(491)