حضرت مهدی عج آخرین وارث غدیر صفحه 636

راوی حسن بن احمد بن مکتب میگوید: از روی این توقیع نسخه ها نوشتیم و از نزد وی بیرون آمدیم چون روز ششم شد، نزد وی بازگشتیم، دیدیم نزدیک است جان بدهد. باو گفتند جانشین شما کیست؟ گفت: خدا را امری است که خود رساننده آنست. این را گفت و جان بجان آفرین تسلیم کرد، و این آخرین کلامی بود که از وی شنیده شد.

مهدی موعود علیه السلام، متن، ص: 688

وفات و مرقد علی بن محمد سمری

گفته شده: مقبره ابو الحسن سمری رضی اللَّه عنه در جاده معروف به «شارع خلنجی» جنب «باب المحول» نزدیک نهر آب «ابو عتاب» واقع است، و آن بزرگوار در سال 329 (هجری) وفات یافت.

مهدی موعود علیه السلام، متن، ص: 689

وظیفه مردم در زمان غیبت کبری

از شیخ صدوق در کتاب کمال الدّین نقل شده که وفات علیّ بن محمّد سمری در سال سی صد و بیست و نه از هجرت بوده است و بنا بر این مدّت غیبت صغری که سفرا و وکلا و نوّاب مخصوص حضرت حجه اللّه علیه السّلام که از جانب او مأمور به سفارت و نیابت بودند، قریب به هفتاد و چهار سال خواهد بود که قریب به چهل و هشت سال ایّام سفارت عثمان بن سعید عمروی و پسر او محمّد بن عثمان بود. و قریب بیست و شش سال مدّت سفارت شیخ ابو القاسم حسین بن روح و شیخ ابو الحسن علیّ بن محمّد سمری بود، و بعد از گذشتن این مدّت سفارت منقطع شد و غیبت کبری واقع گردید.

پس هر که ادّعای سفارت و نیابت خاصّه نماید و یا بر طبق آن دعوی مشاهده نماید، کذّاب و مفتری خواهد بود بر حضرت حجّت- عجّل اللّه فرجه-، بلکه مرجع دین و احکام شریعت به امر آن حضرت راجع به سوی علما و فقها و مجتهدین است که از برای ایشان نیابت ثابت است علی سبیل العموم چنان که توقیع شریف در جواب مسائل اسحاق بن یعقوب که یکی از اجلّه و اخیار علمای شیعه و حمله اخبار است که به توسّط محمّد بن عثمان بن سعید عمروی عریضه به خدمت حضرت صاحب الأمر علیه السّلام عرضه کرده بود و مسائل چندی سؤال نموده بود که آن حضرت در توقیع شریف جواب مسائل او را فرمود، از آن جمله فرمود:

و امّا الحوادث الواقعه فارجعوا فیها الی رواه حدیثنا، فانّهم حجّتی علیکم و انا حجّه اللّه علیهم.

و در روایت دیگر از حضرت امام محمّد باقر علیه السّلام چنین امر شد که:

انظروا الی من کان منکم قد روی حدیثنا، و نظر فی حلالنا و حرامنا، و عرف احکامنا، فارضوا به حکما، فانّی قد جعلته علیکم حاکما، فاذا حکم بحکمنا فلم یقبل منه فانّما بحکم اللّه استخفّ و علینا ردّ و الرّادّ علینا الرادّ علی اللّه و هو فی حدّ الشّرک باللّه و در روایت دیگر: مجاری الامور بید العلماء باللّه الأمناء علی حلاله و حرامه.

مستفاد از فرمان این دو حجّت پروردگار آن که: علماء و حفظه علوم و اخبار و آثار ایشان که صاحب نظر و اهل استنباطند که از روی معرفت و دانش عارفند به احکام صادره از ایشان، باید مکلّفین رجوع به ایشان نمایند در اخذ مسائل حلال و حرام و قطع منازعات که آنچه ایشان می فرمایند حجّت است از برای عامّه مکلّفین با استجماع ایشان مر شرایط فتوی را از قوّه استنباط و عدالت و بلوغ و عقل و سایر شرایط اجتهاد. و از برای ایشان است نیابت عامّه که خلق من باب الجاء و اضطرار مکلّفند به رجوع نمودن به ایشان، دیگر تعیین نایب مخصوصی در زمان غیبت کبری نفرمودند بلکه حکم فرمودند به انقطاع نیابت خاصّه و سفارت، (انتهی).

منتهی الآمال فی تواریخ النبی و الآل علیهم السلام(فارسی)، ج 3، ص: 2147