شهادت امیرالمومنین علی علیه السلام،صاحب غدیر صفحه 62

[امّا ادامه] کلام آن حضرت، که می گوید: «فجزت قریشاً عنّی الجوازی...؛ خداوند، قریش را از طرف من مجازات کند! آنان پیوند خویشاوندی ام را بریدند و حاکمیّت پسر مادرم را از من گرفتند»، جمله نخست آن، در شکل مَثَل به کار می رود، [بدین صورت که] به کسی که به تو بدی کرده است، نفرین می کنی و می گویی: «خداوند، تو را از طرف من مجازات کند!».

همچنان که گفته می شود: «جزاه اللَّه بما صنع؛ خداوند، او را به خاطر آنچه انجام داده، جزا دهد» و «جازاه اللَّه بما صنع؛ خداوند به خاطر آنچه انجام داده، با وی برخورد کند». مصدر اوّلی «جزاء» است و مصدر دومی «مجازاه».

کلمه «جوازی»، جمع «جازیَه» است؛ مثل: «جواری» که جمع «جاریَه» است.

گویی [علی علیه السلام در این قسمت از کلامش] گفته است: قریش به خاطر هر چه بدی، تُندی، مصیبت و سختی که در حقّ من روا داشته است، جزا ببیند! یعنی خداوند، همه این بدبختی ها را جزای قریش - به خاطر آنچه علیه من انجام داده است - قرار دهد!

[و امّا جمله:] «سلطانُ ابنِ اُمّی؛ حکومت پسر مادرم». [«سلطان»] یعنی «حاکمیّت»؛ و [مقصود از] پسر مادرش، پیامبر خداست؛ چون آن دو، پسران فاطمه (دختر عمرو بن عمران بن عائذ بن مخزوم) مادر عبد اللَّه و ابو طالب علیهما السلام هستند.

[حضرت علیه السلام] نفرمود: «حاکمیّت پسر پدرم»؛ چون برادران ابو طالب در رسیدن نسبشان به عبد المطّلب با وی شریک بودند. (9)

1. الأخبار الطوال: 167، تاریخ الطبری: 4 / 566، مروج الذهب: 2 / 385.

2. تاریخ الطبری: (4 / 567، 568) و (4 / 569، 571، 572) و (4 / 574، 5 / 12).