غدیر چیست؟
در بیابان های خشک، رگبارهایی در بهاران فرو می ریزد و گودال هایی خُرد و کَلان در دامنۀ کوه و دشت، تشنه و آماده، به قدر گنجایش خود، آب باران را در بر می گیرند و ذخیره می کنند.
این مایۀ حیات، رویش گیاهان و درختانی خاص را سبب می شود و در آن هوای گرم، رهگذران را به خود می خواند تا دمی بیاسایند... این گونه است که «غدیرها» در طبیعت شکل می گیرند و از آن ها استفاده می شود. «غدیر» در پارسی به آبگیر، بِرکه، تالاب و شمر معنا شده است.(1)
در آثار اسلامی، در شعر، نثر، تاریخ، حدیث و تفسیر با ترکیب های واقعۀ غدیر، روز غدیر، عید غدیر، حدیث غدیر و غدیرخم مکرّر برمی خوریم. مقصود از همۀ این ها رویداد تاریخی هجده ذی حجه سال دهم هجری و سخنرانی بلندی است که رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم بعد از اقامۀ نماز ظهر در کنار غدیرخُم بیان فرمودند و در آن، مناقب علی بن ابی طالب را بر شمرده و این بزرگوار را به امامت و ولایت مسلمین منصوب کردند.
غدیر خُم کجاست؟
در سرزمین عربستان، بین دو شهر بزرگ مکه و مدینه، در فاصلۀ دو میلی جُحفه، آبگیری است به نام «خُم».(2)
اهمیت آب در چنین مناطق خشکی، موجب شده است که نام این غدیر به صحرایی که در آن واقع شده است نیز گفته شود؛ بدین جهت غدیرخم را وادیِ بین مکه و مدینه، در نزدیکی جُحفه که پیغمبر صلی الله علیه و آله وسلم در آن خطبه خواندند نیز نوشته اند.(3)
1- . علی اکبر دهخدا، لغت نامه دهخدا، غدیر. شواهد شعری فارسی را در این مأخذ می توان دید.
2- . مُعجم البُلدان، یاقوت حموی: خُم.
3- . وفیات الأعیان، ج2، ص223.