فرهنگ غدیر صفحه 147

دین خدا دعوت کند،صراحتا فرمود:هرکس به اجابت دعوت من سبقت گیرد،وزیر و جانشین و وصیّ من است.علی علیه السّلام پیش از همه مبادرت نمود و اسلام را پذیرفت و رسول خدا او را در همانجا به وصایت و جانشینی خویش معرفی کرد. (1)

تعبیر«شیعۀ علی»در زمان پیامبر از زبان آن حضرت بارها و بارها به کار برده شد (2)و در طول 23 سال،پیامبر در مواقع فراوانی حضرت علی علیه السّلام را به جانشینی خویش با تعابیر گوناگونی معرفی فرمود و اطاعت او را بر همگان لازم دانست و در حادثۀ«غدیر خم»، روشن تر و صریح تر او را به ولایت و رهبری همۀ مسلمانان تعیین کرد.پس تشیّع و اعتقاد به امامت علی علیه السّلام و جانشینی او،از زمان پیامبر خدا مطرح بود و شیعه،علی علیه السّلام و امامان بعدی را که برگزیدۀ خدا و تعیین شدۀ از سوی پیامبر اکرم بودند،به عنوان محور دینی، سیاسی و الگوی اخلاق و عمل و معلّم و مفسّر قرآن و مبیّن احکام می شناختند و تبعیّت از آنان و پذیرش ولایت ائمّه را بر خود فرض می دانستند.

تولاّی شما فرض خدایی است قبول و ردّ آن مرز جدایی است

هرآن کس را که در دین رسول است ولایت مهر و امضای قبول است

امّا زمینۀ شکل گیری خارجی این گروه و ظهور آن به صورت یک مجموعۀ مشخّص، از ماجرای سقیفه بود.وقتی بعضی از سران قبایل و مهاجرین و انصار در سقیفه برای انتخاب خلیفه گرد آمدند،نام علی علیه السّلام هم به عنوان یکی از نامزدهای خلافت بر سر زبانها بود،ولی نتیجۀ سقیفه برخلاف دستور پیامبر به انتخاب ابو بکر انجامید.آنان که به توصیۀ پیامبر وفادار ماندند و دستاورد سقیفه را قبول نداشتند،بر محور اعتقاد به امامت علی علیه السّلام و شایستگی او برای خلافت گرد آمدند و محلّ تجمّع آنان،خانۀ حضرت فاطمه بود و از بیعت با خلیفه سرباز می زدند.نام کسانی چون عباس بن عبد المطلب،فضل بن عباس، زبیر،خالد بن سعید،مقداد،سلمان،ابو ذر،ابن مسعود،عمار یاسر،ابیّ بن کعب،در آن میان به چشم می خورد. (3)همین مسأله از عوامل تهاجم به خانۀ فاطمه علیها السّلام به عنوان مرکز تجمع

1- 1) .شیعه در اسلام،علامه طباطبایی،ص 5.
2- 2) .ر.ک:«بحار الأنوار»،ج 68.از جمله:«هذا و شیعته هم الفائزون»(بحار الأنوار،ج 7 ص 178).
3- 3) .تاریخ یعقوبی،ج 2 ص 124.