فرهنگ غدیر صفحه 232

هست،متوجّه شدم که حقیقت خطّ معلّی از کجا آمد.بر همین اساس نام خط معلّی را از نام حضرت علی گرفتم و اسم آن را گذاشتم معلّی.» (1)-نام«علی»،علی علیه السّلام در آثار هنری.

خلافت

به معنای جانشینی.در فرهنگ اسلامی به کسی که جانشین پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله باشد «خلیفه»گویند.کلام پیامبر خدا به حضرت علی علیه السّلام که«أنت خلیفتی»گویای این سمت است.خلافت بر حق و حکومت بر مردم،از آن امامان معصوم است که از سوی خداوند تعیین شده اند و پیامبر،مأمور ابلاغ آن به مردم بوده است و امری الهی است (2)،نه انتخابی (-امامت)و آنان که أئمه را کنار زدند و خود به جای پیامبر نشستند،هرچند با رأی گروهی از مردم،غاصب اند و ظلمی بزرگ به خاندان پیامبر و امت محمّدی روا داشتند.

«وصایت»و«امامت»،طرحی برای نظام سیاسی در اسلام است که از سوی خدا و رسول تعیین می شود و از اهمیت خاصّی برخوردار است.

حاکمان اسلامی در عصور مختلف،به تناسب شرایط زمانی یا مناطق گوناگون لقبهای خاصّی برای خود به کار می گرفتند.دایرۀ این الفاظ و القاب بسیار گسترده است و می توان از واژه هایی چون:خلیفه،امیر،حاکم،والی،ولیّ،سلطان،امام،زعیم،ملک،خدیو،شاه، پاشا،خان،خاقان،زعیم و...یاد کرد و عنوان حاکمیت آنان را با تعابیری چون:امارت، خلافت،سلطنت،حکومت،امامت،دولت،ولایت،ملک و...برشمرد.آنان معمولا می کوشیدند که به حکومت خود رنگ قداست و مشروعیت ببخشند.

خلافت منصبی الهی است و خلیفۀ پیامبر باید در علم و ایمان و تقوا و فضایل دیگر همچون پیامبر باشد و مقام عصمت داشته باشد.رسول خدا بارها در طول حیات خویش، امیر المؤمنین را به امر خداوند،خلیفۀ خود خواند و معرفی کرد.از جمله فرمود:«یا علیّ! أنت خلیفتی،إستخلفتک بأمر ربّی»، (3)یا علی تو جانشین منی و من تو را به فرمان

1- 1) .هفته نامۀ حرم،آستان قدس رضوی،شماره 5،هفتم شهریور 1383.
2- 2) .به بحث الهی بودن خلافت در«الغدیر»مراجعه شود،ج 7 ص 131 تا 136.
3- 3) .من لا یحضره الفقیه،ج 4 ص 179.