فرهنگ غدیر صفحه 255

این صورت کشیده اند.» (1)

به هرحال،ذوالفقار،از شمشیرهای مختص حضرت علی علیه السّلام بود که در جنگ احد با آن حماسه آفرید و در شأن او و شمشیرش،آن جملۀ معروف بیان شده است.در ادبیات شعری هم فراوان به کار رفته است و گاهی هم کنایه از مطلق شمشیر،یا جنگاوری و شجاعت یا زبان آوری و سخنوری به کار می رود.

علی داد،یزدان بدو ذو الفقار که از جان کافر برآرد دمار

نه هرعلمی گه حکم از شرف چون علم او باشد نه هرتیغی گه جنگ از هنر چون ذو الفقار آید (2)

-لا فتی إلاّ علی علیه السّلام.

ذوی القربی

به معنای خویشاوندان،نزدیکان صاحبان قرابت و خویشاوندی.

در اصطلاح قرآنی به خویشاوندان پیامبر خدا گفته شده است.به آن«قربی»و «ذی القربی»هم گفته می شود.آیۀ قرآن اجر رسالت پیامبر را مودّت ذوی القربی دانسته است: قُلْ لا أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّهَ فِی الْقُرْبی . (3)ابن عباس نقل می کند:چون این آیه نازل شد،گفتند:یا رسول اللّه،این خویشاوندان تو که مودّت آنان بر ما واجب شده چه کسانی اند؟فرمود:علی و فاطمه و پسران آن دو. (4)این همان«لکم المودّه الواجبه» است که در زیارت جامعه نیز آمده است.

مهرورزی نسبت به خاندان رسول یکی از واجبات به شمار می رود.

در روایات متعددی نیز مقصود از آنان،أئمه،اهل بیت،عترت پیامبر،اصحاب کساء شمرده شده است.در حدیثی از امام علی علیه السّلام نقل شده است:«علیکم بحبّ آل نبیّکم

1- 1) .دائره المعارف تشیّع،ج 8.نیز ر.ک:فصلنامۀ«مشکوه»،شمارۀ 44 مقالۀ«ذو الفقار،میراثی از پیامبران گذشته».
2- 2) .دیوان لامعی گرگانی،ص 33.
3- 3) .شوری،آیه 23.
4- 4) .مجمع البیان،ج 9 ص 43،الغدیر،ج 2 ص 307.