فرهنگ غدیر صفحه 267

زیارت جامعه تعبیر«مؤمن بإیابکم مصدّق برجعتکم»آمده است و درخواست رجعت و بازگشت به دنیا در دولت امام زمان علیه السّلام در زیارتهای فراوانی آمده است،همچون«أحیانی فی رجعتکم». (1)از این رجعت در روایات با عنوان«یوم الکرّه»هم یاد شده و فرموده اند:

«أیّام اللّه ثلاثه:یوم الظّهور و یوم الکرّه و یوم القیامه.» (2)

«رجعت»،معنای دیگری هم دارد،یعنی واپس گرایی،ارتجاع،بازگشت به ایّام و فرهنگ جاهلیّت که پس از پیامبر اتفاق افتاد و نوعی ارتداد به شمار می رود(در مدخل «ارتداد سیاسی»از این نوع رجعت بحث شده است،مراجعه کنید.)احیای دوبارۀ اشرافیت جاهلی و روی آوردن مسلمانان به دنیادوستی و تجمّل پرستی و قومیّت گرایی و به تعبیر قرآن،«تولّی(پشت کردن)و انقلاب علی عقب» (3)از اینگونه رجعت است و عامل پیدایش آن در یک امت،گاهی عوامل ساخته نشده و غیر مهذّب است،گاهی عناصر نفوذی و منافق،گاهی هم به خاطر ریشه دار بودن عقیده و عادات قدیم است.قرآن از تلاش کفّار و اهل کتاب برای بازگرداندن مؤمنین به کفر و دست کشیدن از دین و روی آوردن به نیاکان جاهل و مشرک سخن می گوید. (4)متأسفانه پس از رحلت پیامبر،مرام اصیل اسلامی به سبب کنار گذاشتن اهل بیت پیامبر از سوی رجعت طلبان،درهم ریخت و اشرافیت جاهلی حیات دوباره یافت و دین به صورت دستاویزی برای حکومتها درآمد و خلافت به سلطنت تبدیل شد و آن روحیۀ سلحشوری و قهرمانی در دفاع از اسلام و قرآن،به دنیاخواهی، زراندوزی،صرّافی،قدرت طلبی،شهوت رانی و قومیّت عربی تغییر یافت و«حقیقت» مغلوب گشت و«فریب»،غالب.و این رجعت سیاه و تلخ،حرکت اسلام را از اهداف اصلی اش بازداشت.-ارتداد سیاسی،از خلافت تا سلطنت.

1- 1) .برای مطالعه دربارۀ آن ر.ک:«بحار الأنوار»،ج 53(باب الرجعه)و ج 25 ص 108،«دائره المعارف تشیّع»،ج 8 ص 180،فصلنامۀ«وقف،میراث جاویدان»شمارۀ 13 ص 108 مقالۀ«رجعت در اندیشۀ شیعی»محمّد هادی معرفت و منابعی که در متن کتاب نام آنها برده شد.
2- 2) .المیزان،ج 2 ص 112.
3- 3) .آل عمران،آیه 144،بقره،آیه 143 و 144.
4- 4) .آل عمران،آیه 100 و 149،بقره آیه 109 و 217،انعام،آیه 71،مائده،آیه 21.