فرهنگ غدیر صفحه 337

اواخر قرن پنجم هجری دعوت اسماعیلیه در قلاع«الموت»ریشه انداخت و اسماعیلیه نزدیک به یک قرن و نیم در وسط ایران در حال استقلال کامل می زیستند و سادات مرعشی در مازندران سالهای متمادی سلطنت کردند.شاه خدابنده از پادشاهان مغول، مذهب شیعه را اختیار کرد و اعقاب او از پادشاهان مغول سالیان دراز در ایران سلطنت کردند و از تشیّع ترویج می کردند و همچنین سلاطین آق قویونلو و قره قویونلو که در تبریز حکومت می کردند و دامنۀ حکمرانی شان تا فارس و کرمان کشیده می شد و همچنین حکومت فاطمیین نیز سالیان دراز در مصر برپا بود.

البته قدرت مذهبی جماعت با پادشاهان وقت تفاوت می کرد،چنانکه پس از برچیده شدن بساط فاطمیین و روی کار آمدن سلاطین آل ایوب صفحه برگشت و شیعۀ مصر و شامات،آزادی مذهبی را بکلی از دست دادند و جمع کثیری از شیعه از دم شمشیر گذشتند.

از آن جمله شهید اول محمّد بن محمّد مکی،یکی از نوابغ فقه شیعه سال 786 هجری در دمشق به جرم تشیّع کشته شد.و همچنین شیخ اشراق شهاب الدین سهروردی در حلب به جرم فلسفه به قتل رسید.

روی هم رفته در این پنج قرن،شیعه از جهت جمعیت در افزایش،از جهت قدرت و آزادی مذهبی تابع موافقت و مخالفت سلاطین وقت بوده اند و هرگز در این مدت مذهب تشیّع در یکی از کشورهای اسلامی،مذهب رسمی اعلام نشده بود.

شیعه در قرن 10-11 هجری

سال 906 هجری جوان سیزده ساله ای از خانوادۀ شیخ صفی اردبیلی(متوفای 735 هجری)که از مشایخ طریقت در شیعه بود با سیصد نفر درویش از مریدان پدرانش به منظور ایجاد یک کشور مستقل و مقتدر شیعه از اردبیل قیام کرده شروع به کشورگشایی و برانداختن آیین ملوک الطوایفی ایران نمود و پس از جنگهای خونین که با پادشاهان محلی و مخصوصا با پادشاهان آل عثمان که زمام امپراتوری عثمانی را در دست داشتند،موفق شد که ایران قطعه قطعه را به شکل یک کشور درآورده و مذهب شیعه را در قلمرو حکومت خود رسمیت دهد.پس از درگذشت شاه اسمعیل صفوی پادشاهان دیگری از سلسلۀ صفوی تا اواسط قرن دوازدهم هجری سلطنت کردند و یکی پس از دیگری